Divanî

Divanî (Arapça: ديواني, dīvānī), bir bakıma tevkie, bir bakıma ta'like benzeyen son derece hareketli, karmaşık, özel bir yazı türü. (Fatih döneminde belirmiş, Yavuz döneminde gelişmiştir. Yalnız buyrultularda kullanılır.)^[1] Tâlik yazı türünün Osmanlı Türkleri ve Mısırlılar tarafından benimsenmesi ve yayılması sonrası, kendi zevklerine uyacak şekilde çeşitli değişiklikler yaptılar. Onların geliştirdiği bu özel yazı türü Dîvân-ı Hümâyun’daki resmi yazışmalarda kullanımı nedeniyle adına Divanî denilmiştir. Divanî, Arap ülkelerinde ise hala, jalī "büyük-boy" ve ḵafī "küçük-boy" iki biçimi kullanılmaktadır.

Osmanlılar döneminde, Türkiye İslami el yazıları ve hat sanatının yayıldığı önemli bir merkez haline geldi ve Türk hattatlar ün kazandılar. Bunlardan ilki, II. Mehmet ve II. Bayezid'ın padişahlığı döneminde yaşamış en büyük Türk hattatı Şeyh Hamdullah Amasi (Šaikh Ḥamd-Allāh Amāsī) (1436-1520)'dir.

Türler

Divanî el yazı biçimi, iki türe ayrılır.

Rika Divanî

Reqāʿ Dīvānī süslemesiz ve çizgileri düz olan bir yazı biçimidir. Rika ise, Arap harflerinin en çok kullanılan el yazısı biçimi, nesihin dendansız, yuvarlak ve kıvrak bir türüne verilen addır ve o dönemde İcâzetler genel olarak rika ile yazılırdı.

Celî Divanî

Jalī Dīvānī el yazısı biçimi, karmaşık, tek parça olarak görünmesini için süslenmiş, okunması veya yazımı çok zor ve sahtesinin yapılması imkânsız olarak tanınır. Celî divanî devletin üst düzeyindeki yazışmalarında kullanılmıştır. Rika ve Celî divanî yazı türleri Türklerin buluşudur.

Kaynakça

^ TDK BSTS / Kitaplıkbilim Terimleri Sözlüğü^{[ölü/kırık bağlantı]}

Dış bağlantılar

Calligraphy Qalam 8 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
Arabische Zierschriften - ein Vergleich 16 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Almanca) Divanî yazma şablonları

Wikimedia Commons'ta divani ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

İslam ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] TDK BSTS / Kitaplıkbilim Terimleri Sözlüğü^{[ölü/kırık bağlantı]}

[1]

g t d Arap dili • العربية
Genel bakış	Arapça • Arap alfabesi • Alfabe tarihi • Başka alfabeyle yazım • Ebced rakamları • Arapçanın diğer dillere etkisi
Alfabe	Arap rakamları • Doğu Arap rakamları • Arapça vurgular • Hamza • Tâ-i merbûta
Harfler	ʾAlif • Bāʾ • Tāʾ • Ṯāʾ • Ǧīm • Ḥāʾ • Ḫāʾ • Dāl • Ḏāl • Rāʾ • Zāy • Sīn • Šīn • Ṣād • Ḍād • Ṭāʾ • Ẓāʾ • ʿAyn • Ġayn • Fāʾ • Qāf • Kāf • Lām • Mīm • Nūn • Wāw • Hāʾ • Yāʾ
Devirler	Eski Kuzey Arapçası • Kökleşik • Çağdaş
Başlıca lehçeler	Çağdaş ölçünlü Arapça (resmî) • Mağrip • Mısır • Sudan • Levanten • Arabistan • Irak • Yahudi-Arap
Bilimsel	Edebiyat • İsimler
Hat sanatı ve el yazıları	Nesih • Kûfî • Sülüs • Rika • Divanî • Muhakkak • Mağribî • Hicazi • Meşk •Talik hattı • Nestâlik • Cavi • Pegon
Dilbilim	Ses bilimi • Şemsî harfler • Kamerî harfler • ʼIʻrab (çekim eki) • Dil bilgisi • Üç harfli kök • (Umm Qirāʾa) • UFA • Kur'an Arapçasının yapısı