Cavit Orhan Tütengil
Cavit Orhan Tütengil | |
|---|---|
| Doğum | 17 Ocak 1921 Tarsus |
| Ölüm | 7 Aralık 1979 (58 yaşında) İstanbul |
| Ölüm sebebi | Suikast |
| Defin yeri | Zincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul |
| Meslek | Sosyolog, akademisyen |
Cavit Orhan Tütengil (d. 17 Ocak 1921, Tarsus - ö. 7 Aralık 1979, İstanbul),[1] Türk sosyolog ve akademisyen.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]İlk ve ortaokulu Tarsus'ta bitirdi. Lise eğitimini 1940 yılında İstanbul Haydarpaşa Lisesi'nde tamamladı.[2] 1944 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümünden mezun oldu.[2] 1944-53 arasında Antalya ve Diyarbakır Liselerinde Felsefe Grubu Dersleri öğretmenliği yaptı. Kepirtepe ve Aksu Köy Enstitülerinde çalıştı. MEB tarafından iki yıllığına incelemelerde bulunmak üzere İngiltere'ye gönderildi. 1953 yılında Sosyoloji asistanı olarak İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi'nde akademik yaşamına başladı. Doktorasını "Montesquieu Siyasi ve İktisadi Düşünceleri" üzerine yaptı. 1960 yılında doçent oldu. İktisat Fakültesi'nin yanı sıra Gazetecilik Enstitüsü, Kara Harp Okulu ve Hacettepe Üniversitesi'nde de dersler verdi.[3] 7 Aralık 1979 tarihinde evinden üniversiteye giderken silahlı saldırıya uğradı ve öldürüldü.
Temel ilgi alanı "Gelişme Sosyolojisi" idi. Tütengil'e göre; Türkiye, bir geçiş ülkesidir. Bu geçişte pusula ise Atatürk'ün düşünceleridir. Atatürk'ün gençlere öğütleri arasında yer alan "benim yapmak istediklerimi tamamlayınız" sözü onun için özel bir yere sahip olmuştur. 10 yıla varan öğretmenliği sırasında, eğitim sorunlarına sadece kuramsal değil, pratik düzeyde de öneriler getirmiştir. Tütengil, yıllarca Cumhuriyet gazetesinde denemeler yazmıştır.
7 Aralık 1979 tarihinde, evinin önündeki sokakta uğradığı silahlı saldırıda öldürüldü.[4] Soruşturmada kapsamında Ali Doğan ve Yılma Durak azmettirici iddiasıyla gözaltına alındı ve suikastı işleyenin Recep Öztürk olduğu belirlendi. Yılma Durak, ÜGD başkanı Hasan Küçük'ün Öztürk'ün asıl azmettiricisi olduğunu söyledi.[5]
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Köy Enstitüsü Üzerine Düşünceler (1948)
- Ziya Gökalp Bibliyoğrafisi (1949)
- Montesquieu'nün Siyasi ve İktisadi Fikirleri (1954)
- Diyarbakır Basın Tarihi Üzerine Notlar (1954)
- Prens Sebahattin (1954)
- Ziya Gökalp Üzerine Notlar (1956)
- İçtimai ve İktisadi Bakımdan Türkiye'nin Kara Yolları (1961)
- Dr. Rıza Nur Üzerine (1965)
- Diyarbakır Basını ve Bölge Gazeteciliğimiz (1966)
- Azgelişmiş Ülkelerin Toplumsal Yapısı (1966)
- Köy Sorunu ve Gençlik (1967)
- Ağrı Dağındaki Horoz (Denemeler) (1968)
- İngiltere'de Türk Gazeteciliği (1969)
- Türkiye'de Köy Sorunu (1969)
- Sosyalbilimlerde Araştırma ve Metot (1969)
- Azgelişmenin Sosyolojisi (1970)
- 100 Soruda Kırsal Türkiye'nin Yapısı (1975)
- Temeldeki Çatlak (1975)
- Atatürk'ü Anlamak ve Tamamlamak (1975)
- Prens Lütfullah Dosyası (Vedat Günyol ile birlikte) (1977)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2018.
- ^ a b Kongar, Emre (derleyen); Cılga, İbrahim (hazırlayan) (Mart 2012). Türk Toplumbilimcileri. 1 (2. bas.). İstanbul: Remzi Kitabevi. s. 377. ISBN 978-975-14-1378-9.
- ^ "Cavit Orhan Tütengil". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ahmet Yesevi Üniversitesi. 24 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022.
- ^ "Yarın için dünü unutma, bu fotoğrafa iyi bak; 37 yıl önce katledilen Prof. Tütengil hâlâ orada, katilleri nerede?". T24. 6 Aralık 2016. 27 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2021.
- ^ Haber, Siyasi (7 Aralık 2021). "7 Aralık 1979: Prof. Dr. Cavit Orhan Tütengil katledildi". Siyasi Haber. 3 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2025.
- Kurgusal olmayan eserler veren Türk yazarlar
- İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde öğrenim görenler
- 1921 doğumlular
- 1979'da ölenler
- Suikast sonucu ölen Türk gazeteciler
- Suikast sonucu ölen Türk akademisyenler
- Türk sosyoloji akademisyenleri
- Türkiye'de cinayet sonucu ölenler
- Türkiye'de ateşli silahtan ölenler
- Tarsus doğumlular
- İstanbul ilinde ölenler
- Haydarpaşa Lisesinde öğrenim görenler
- İstanbul Üniversitesi öğretim üyeleri
- Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedilenler
- UNESCO Türkiye Millî Komisyonu Yönetim Kurulu Üyeleri
- Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi öğretim üyeleri
- Birleşik Krallık'taki Türk gurbetçiler
- Cumhuriyet (gazete) kişileri