Casa de Contratación
La Casa de Contratación (Ticaret Evi) İspanyol İmparatorluğu bünyesinde 16. ila 18. yüzyıllar arasında tüm İspanyol keşifleri ve sömürgelerine dair faaliyetleri kontrol eden devlet kurumu. Resmî adı La Casa y Audiencia de Indias idi.
Kuruluşu
[değiştir | kaynağı değiştir]Casa, Kastilya Krallığı Kraliçesi I. Isabel tarafından Amerika'nın 1492 yılında keşfedilmesinden 11 yıl sonra 1503 yılında kurulmuştur.[1] Kurum, Portekiz krallığındaki Casa da Índia kurumunun benzeridir.
Yapısı
[değiştir | kaynağı değiştir]Sonraki dönemlerde ortaya çıkacak olan Hollanda ve İngiltere Doğu Hint Şirketlerinin aksine kurum tüm sömürge vergi ve gümrük bedellerini bizzat toplamaktaydı. Bunun yanı sıra tüm keşif ve ticari deniz yolculuklarına onay verir, ticaret yolları ve coğrafi keşif yollarına dair özel görevlendirilmiş kaptanlara gizli bilgiler ulaştırır, kaptanlara lisans verir ve ticari yasayı denetlerdi. Teorik olarak hiçbir İspanyol, kurumdan onay almaksızın denize açılamayacak olsa da devasa imparatorluğun çeşitli yerlerinde izinsiz seferler düzenlenebilmekteydi. Kurum aynı zamanda bünyesindeki denizcilik okulunda geleceğin denizcilerini ve kaptan adaylarını yetiştirirdi.
Ekonomik hayata etkisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Kurum tarafından İspanya topraklarına giren her üründen %20 vergi alınırdı. Vergi oranı ticaret gemilerine askeri konvoy desteği sağlanıyorsa %40 seviyelerine çıkabilir, ekonomik durgunluk zamanında ticareti desteklemek için %10 seviyelerine de düşebilirdi. Her gemide taşınan her ürünün kaydının bulunduğu bir muhasebeci olması istenirdi. İspanya ticari hayatınının kontrolünü elinde tutan Casa de Contratación, tüccarların meslek örgütleriyle sürekli temas halindeydi. Ticaret ve özellikle deniz ticareti son derece planlı filo hareketleriyle düzenlenirdi.
Haritacılık
[değiştir | kaynağı değiştir]Casa de Contratación, Padrón Real adı verilen resmî ve gizli İspanyol haritasını düzenler ve hazırlardı. Bu harita 1500'li yıllarda tüm İspanyol gemilerinnin kaptanlarına verilir ve İspanyol İmparatorluğu tarafından keşfedilen en son yerlerin bilgisini içerirdi. Her yeni keşiften sonra güncellenen harita, Portekiz Krallığındaki karşılığı olan Padrão Real'e benzemektedir. Kurum bünyesindeki haritacılık yapım işine çok önem verilirdi. Bu haritalar ve denizcilik alanında yeni geliştirilen esaslar olmasa İspanya'nın bu kadar geniş bir imparatorluğu yönetmesi ve geliştirmesi düşünülemezdi bile. Casa de Contratación bünyesinde çok sayıda haritacı, kaptan, arşiv memuru, tarihçi, yönetici ve harita yapımında görevli uzman bulunurdu.
Öne çıkan görevliler
[değiştir | kaynağı değiştir]Yeni Dünya’ya yaptığı seferlerle ün kazanan Amerigo Vespucci 1512 yılındaki ölümüne kadar kurum bünyesinde bir kaptan olarak görev yapmıştır. Onun için özel bir mevki olan baş kaptanlık 1508 yılında kurulmuştur. Görevleri arasında yeni kaptan adaylarına kurum bünyesinde eğitimler vermek de olan Vespucci’nin yeğeni Juan Vespucci amcası gibi saygın bir kaptan olacak, 1524 yılında tüm kaptanların danışmanı ve gözetmeni görevine getirilecektir.
1530 ve 1540'lı yıllarda kurum bünyesinde öne çıkan haritacılar arasında Alonso de Santa Cruz, Sebastian Cabot ve Pedro de Medina sayılabilir. Ayrıca Diego Gutierrez ve kardeşi Sancho Gutiérrez’in yanı sıra Alonso de Chaves, Francisco Falero, Jerónimo de Chaves de öne çıkan haritacılardandır.
1500'lü yılların sonlarında İspanyol haritacılarının en görkemli dönemi sona erecek, onların yerini İngiliz, Hollandalı ve Fransız haritacılar alacaktır.
Çöküş
[değiştir | kaynağı değiştir]17. yüzyılın sonuna doğru Casa, aşırı büyümesinden ötürü bürokratik bir sarmala dönüşmüştü. İmparatorluğun içine düştüğü çöküş dönemiyle beraber hem kıta Avrupasında verilen savaşlar hem de denizaşırı bir sömürge imparatorluğu bir arada yürümüyordu. İspanya’nın özellikle Manila'daki en önemli ticari limanında bekleyen alacaklılar mallar daha kayıt altına alınmadan bunlara el koymaktaydı. Kurum 1717 yılında Sevilla'dan Cádiz'e taşınacak ve III. Carlos zamanında gücü büyük ölçüde törpülenecektir. Kurum 1790 yılında IV. Carlos döneminde kapatılacaktır.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ İlgili makale 20 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 20 Ocak 2015 tarihinde erişilmiştir
Konuyla ilgili yazılan eserler
[değiştir | kaynağı değiştir]- McDougall, Walter (1993): Let the Sea Make a Noise: Four Hundred Years of Cataclysm, Conquest, War and Folly in the North Pacific. Avon Books, New York, USA.
- Spain Maps Her "New World", David Buisseret, "Encounters", February 1992, No. 8, s. 14-19.
- Barrera Osorio, Antonio, Experiencing Nature: The Spanish American Empire and the Early Scientific Revolution (Austin: University of Texas Press, 2006).
