Basel Prens-Piskoposluğu

Basel
Almanca: Fürstbistum Basel
Basel Prens-Piskoposluğu
Basel Almanca: Fürstbistum Basel; Basel Prens-Piskoposluğu
1032-1803
	Bayrak Arma
	18. yüzyılda Prens-Piskoposluk
Tür	Prens-Piskoposluk
Başkent	Basel (1528'e kadar); Porrentruy (1792'ye kadar); Schliengen;
Tanınan bölgesel dil(ler)	Franc-Comtais, Yüksek Alemannik, Latince
Resmî din	Katolik; İsviçre Protestan Kilisesi (16. yüzyılın başlarından itibaren); Yahudilik (12. yüzyılın sonlarından itibaren)
Hükûmet	Seçmeli prenslik
Prens-Piskopos
• 1032–1040
• 1032–1040	Ulrich II
• 1794–1803	Franz Xaver von Neveu
Tarihçe
• Piskoposluk kuruldu
• Piskoposluk kuruldu	740
• Prens-Piskoposluğa yükseltildi	1032
• Yukarı Ren Çemberine katıldı	1495
• İsviçre Reformasyonu	1528
• Campo Formio Antlaşması	1797
• Baden'e Medyatizasyon	1803
Para birimi	Rappen ; Basel thaler (1576–1798)
Öncüller	Ardıllar
	Burgonya Krallığı
Mont-Terrible
Baden Margravlığı

Basel Prens-Piskoposluğu (Almanca: Hochstift Basel, Fürstbistum Basel, Bistum Basel), Kutsal Roma İmparatorluğu'nda dini bir prenslikti. Prens-piskoposlar tarafından, 1032'den itibaren Basel'den, 1528'den 1792'ye kadar Porrentruy'dan ve daha sonra Schliengen'den yönetilmiştir. Bir imparatorluk mülkü olarak, prens-piskoposun İmparatorluk Divanı'nda sandalyesi ve oy hakkı vardı. Yapının nihai dağılması 1803'te Alman Medyatizasyonunun bir parçası olarak gerçekleşmiştir.

Prens-Piskoposluk, güney Almanya ve doğu Fransa'nın yakın kısımlarındaki küçük bölgelerin yanı sıra, şu anda İsviçre'nin Basel-Landschaft, Jura, Solothurn ve Bern kantonlarındaki bölgeleri de içeriyordu. Basel şehri, 1501'de İsviçre Konfederasyonu'na katıldıktan sonra Prens-Piskoposluğun bir parçası olmaktan çıkmıştır.

Tarihi

18. yüzyılda Basel Prensi Piskoposluğunun Haritası

Basel Piskoposluğu, Carolingianlar tarafından, ya Kısa Pepin ya da Charlemagne'ın kendisi tarafından kurulmuştur. Basel'in kayıtlarda geçen ilk piskoposu, Munster Manastırı'nda korunan piskoposlar listesindeki ilk kişi olan Walaus'tur. Papa III. Gregory (731 – 741) döneminde başpiskopos olarak listelenir. Bu dönemde Basel, Besançon Başpiskoposluğu'nun bir parçası olduğundan, bunun tarihselliği tartışmalıdır. Walaus'un 778'de doğrulanan bir Walachus vocatus episcopus ile aynı kişi olduğu ileri sürülmüştür. Basel'in ilk piskoposu olmaya aday olanlardan biri de, 762'de Baldeberthus episcopus civitas Baselae olarak imza atan Murbach Başrahibi Baldobertus'tur. Augusta Raurica piskoposluğunun merkezinin 7. yüzyılda aralıklarla Basel'e taşınmış olması da mümkündür; bir Ragnacharius, Luxeuilli Eustace'in (ö. 629) özgeçmişinde Augustanus et Basileae ecclesiarum praesul olarak anılır. Basel piskoposu unvanı, 791 yılında Charlemagne tarafından Pavia ve Basel piskoposu unvanlarıyla ödüllendirilen Reichenau Başrahibi Waldo'nun bu şehirlerden herhangi birinde ikamet etmeden sahip olduğu 8. yüzyılda kesin olarak kanıtlanmıştır. Unvan, Waldo'nun halefi Haito'daki Reichenau Başrahibi'ne devredilmiştir. Haito'nun yerine Mayıs 824'te şehre giren Udalricus (hükümdarlık dönemi 823 – 835) geçti ve bu nedenle Basel'de fiilen ikamet eden ilk piskopos olabilir.

999'da Burgundyli III. Rudolph, Basel piskoposuna Moutier-Grandval Manastırı'nı sunarak, piskoposluğu önemli bölgeler üzerinde feodal otoriteye sahip laik bir Burgonya vasal devleti olarak kurdu. 1032'de Rudolph'un ölümünden sonra, vasallık imparatorluk yakınlığına dönüştürüldü ve Basel Piskoposu, Kutsal Roma İmparatorluğu'nun dini prensi olarak derecelendirilen Prens-Piskopos statüsüne yükseltildi.

Prens-Piskoposluk, 12. yüzyılın sonlarından 14. yüzyılın başlarına kadar gücünün zirvesine ulaştı. Piskoposluğun efsanevi kurucusu olan ve 4. ya da 5. yüzyılda yaşamış olan Pantalus'a 12. yüzyılda saygı duyulmuştur. Onun sözde kutsal emanetleri 1270 yılında Köln'den Basel'e nakledildi (1833'te Mariastein'a taşındı).

14. yüzyıl boyunca yaşanan mali zorluklar Basel piskoposlarını topraklarının bir kısmını satmaya zorladı. Ancak 15. yüzyılda, siyasi ve askeri açıdan başarılı bir dizi piskopos, daha önce kaybedilen bölgelerin bir kısmını geri almayı başardı ve Basel, kendisini "bağlı bir şehir" (Zugewandter Ort) olarak Eski İsviçre Konfederasyonu ile aynı hizaya getirmeye başladı.

Basel, 15. yüzyıl Basel Konsili (1431-1449) sırasında, Antipapa V. Felix'in 1439'da seçilmesi de dahil olmak üzere Batı Hristiyanlığının odak noktası haline geldi. 1459'da Papa II. Pius, daha sonra Rotterdamlı Erasmus ve Paracelsus gibi ileri gelenlerin ders vereceği Basel Üniversitesi'ni bağışladı. 1495 İmparatorluk Reformu'nun ardından, prens-piskoposluk, İmparatorluk çemberi'nin Yukarı Ren Çemberi'nin bir parçasıydı.

Basel şehri, 14. yüzyılın sonlarına doğru kademeli tavizlerle prens piskoposlardan fiilen bağımsızlığını kazandı. Ancak şehir, 1501'de İsviçre Konfederasyonu'na katıldıktan sonra bile, 1521'de İsviçre Reformu'nun başlangıcına kadar, piskoposlara nominal sadakat yeminini yenilemeye devam etti. Prens-piskopos Christoph von Utenheim birkaç yıl Basel piskoposu olarak görev yaptı, ancak otoritesinin yavaş yavaş azalması onu 19 Şubat 1527'de istifa etmeye zorladı. Halefi Philippe von Gundelsheim, 23 Eylül 1527'de şehre resmi olarak kabul edilen son piskoposdu. 1528'de Johannes Oecolampadius liderliğindeki Reformasyon şehir tarafından resmen kabul edildi. Ayin kutlaması kaldırıldı ve von Gundelsheim, ikametgâhını dini olarak Besançon Başpiskoposluğu'nun bir parçası olmasına rağmen laik bölgelerinin bir parçası olan Porrentruy'da kurdu. Bu tarihten itibaren Prens-Piskoposların laik yönetimi çoğunlukla Basel'in batısındaki bölgelerle sınırlıydı ve az çok modern Jura kantonuna karşılık geliyordu.

Prens-Piskoposluk, kalan topraklarının çoğunu 1792'de Rauracian Cumhuriyeti'ne kaptırdı (ertesi yıl devrim niteliğindeki Mont-Terrible Fransız département'ına dönüştürüldü), 1797'deki Campo Formio antlaşması ise Fransız ilhakının uluslararası tanınmasını sağladı. Piskoposluk tüm bölgeleri kaybederken elinde sadece Schliengen'i tutabildi oysa İsviçre tazminat olarak Avusturyaya ait Fricktal'i almıştı. Schliengen, 1803 tarihli Reichsdeputationshauptschluss kararında Basel piskoposlarının seküler yöneticiler olarak statüsünü sona erdiren Baden Margravlığı'nın bir parçası haline getirildi.

Basel Katedrali ve Sarayı, 1529'dakiİsviçre Reformunakadar katedral ve prens-piskoposların ikametgâhı
Porrentruy Kalesi, 1527–1792 prens piskoposların sürgün ikametgâhı