Anatol Rapoport - Vikipedi
İçeriğe atla
Ana menü
Gezinti
  • Anasayfa
  • Hakkımızda
  • İçindekiler
  • Rastgele madde
  • Seçkin içerik
  • Yakınımdakiler
Katılım
  • Deneme tahtası
  • Köy çeşmesi
  • Son değişiklikler
  • Dosya yükle
  • Topluluk portalı
  • Wikimedia dükkânı
  • Yardım
  • Özel sayfalar
Vikipedi Özgür Ansiklopedi
Ara
  • Bağış yapın
  • Hesap oluştur
  • Oturum aç
  • Bağış yapın
  • Hesap oluştur
  • Oturum aç

İçindekiler

  • Giriş
  • 1 Biyografi
  • 2 Çalışmaları
    • 2.1 Oyun Teorisi
  • 3 Yayınları
    • 3.1 Kitap
  • 4 Kaynakça
  • 5 Dış bağlantılar

Anatol Rapoport

  • العربية
  • مصرى
  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • فارسی
  • Français
  • Magyar
  • Հայերեն
  • 日本語
  • Nederlands
  • Português
  • Русский
  • Slovenčina
  • Українська
Bağlantıları değiştir
  • Madde
  • Tartışma
  • Oku
  • Değiştir
  • Kaynağı değiştir
  • Geçmişi gör
Araçlar
Eylemler
  • Oku
  • Değiştir
  • Kaynağı değiştir
  • Geçmişi gör
Genel
  • Sayfaya bağlantılar
  • İlgili değişiklikler
  • Kalıcı bağlantı
  • Sayfa bilgisi
  • Bu sayfayı kaynak göster
  • Kısaltılmış URL'yi al
  • Karekodu indir
Yazdır/dışa aktar
  • Bir kitap oluştur
  • PDF olarak indir
  • Basılmaya uygun görünüm
Diğer projelerde
  • Vikiveri ögesi
Görünüm
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Anatol Rapoport
DoğumAnatol Borisovich Rapoport (Анатолій Борисович Рапопо́рт)
22 Mayıs 1911(1911-05-22)
Lozova, Rusya (şimdiki Ukrayna)
Ölüm20 Ocak 2007 (95 yaşında)
Toronto, Kanada
EğitimHochschule für Musik, Vienna, University of Chicago
Tanınma nedeniOyun teorisi
ÖdüllerLentz Uluslararası Barış Araştırmaları Ödülü
Kariyeri
DallarıMatematiksel psikoloji
Çalıştığı kurumlarChicago Üniversitesi, Michigan Üniversitesi, Toronto Üniversitesi, İleri Araştırmalar Enstitüsü (Viyana)
TezConstruction of Non-Abelian Fields with Prescribed Arithmetic
Doktora
danışmanları
Otto Schilling, Abraham Adrian Albert

Anatol Rapoport (Ukraynaca: Анатолій Борисович Рапопо́рт; Rusça: Анато́лий Бори́сович Рапопо́рт; 22 Mayıs 1911 – 20 Ocak 2007), Amerikalı matematik psikoloğu. Genel sistem teorisine, matematiksel biyolojiye ve sosyal etkileşimin matematiksel modellemesine ve bulaşmanın stokastik modellerine katkıda bulunmuştur.

Biyografi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Rapoport, Rusya'nın Kharkov Valiliği'ndeki Lozova'da (bugünkü Ukrayna'nın Harkiv Oblastı'nda) laik bir Yahudi ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi.[1] 1922'de Amerika Birleşik Devletleri'ne yerleşti ve 1928'de vatandaşlığa kabul edildi. Chicago'da müzik okumaya başladı ve 1929'dan 1934'e kadar okuduğu Viyana Hochschule für Musik'te piyano, şeflik ve beste ile kariyerine devam etti. Ancak Nazizmin yükselişi nedeniyle piyanist olarak kariyer yapmayı imkansız gördüğünden bu uğraşından vazgeçti.[2]

Kariyerini matematiğe kaydırdı ve doktorasını bu alanda tamamladı. 1941'de Chicago Üniversitesi'nde Otto Schilling ve Abraham Adrian Albert gözetimi altında matematik alanında , Reçeteli Aritmetik ile Abelian Olmayan Alanların İnşası tezi ile Ph.D. derecesi aldı. The Globe and Mail'e göre, üç yıl boyunca ABD Komünist Partisi üyesiydi ancak 1941'de Amerika Birleşik Devletleri Ordusu Hava Kuvvetleri katılmadan ve II. Dünya Savaşı sırasında Alaska ve Hindistan'da hizmet vermeden önce bu partiden istifa etti.[3]

Savaştan sonra, Chicago Üniversitesi'ndeki Matematiksel Biyoloji Komitesi'ne katıldı (1947–54). 1950'de semantikçi S. I. Hayakawa ile birlikte yazdığı ilk kitabı Science and the Goals of Man'i yayınladı. Ayrıca Stanford Üniversitesi'ndeki prestijli Center for Advanced Study in the Behavioral Sciences'ta bir yıllık burs kazandı.

1955'ten 1970'e kadar, Michigan Üniversitesi'nde Matematiksel Biyoloji Profesörü ve Kıdemli Araştırma Matematikçisiydi. 1955'te Michigan Üniversitesi'nde Ruh Sağlığı Araştırma Enstitüsü'nün (MHRI) kurucu üyesiydi. 1970'te Vietnam Savaşı sırasında Rapoport kendi deyimiyle "mesih rolüne bağlı olmayan bir ülkede - büyük güç statüsü arzusu olmayan küçük, barışçıl bir ülkede" yaşamak için Toronto'ya taşındı.[4] :65Toronto Üniversitesi'ne (1970–79) matematik ve psikoloji profesörü olarak atandı. Üniversite onu 1980'de fahri profesör olarak atadı. Marshall McLuhan'ın bir komşusu olarak Toronto şehir merkezine bakan pastoral Wychwood Park'ta yaşıyordu. Toronto Üniversitesi'nden emekli olduktan sonra 1983 yılına kadar İleri Araştırmalar Enstitüsü'nün (Viyana) direktörü oldu.

Toronto Üniversitesi onu 1984'te barış çalışmaları profesörü olarak atadı. 1996'ya kadar bu pozisyonda kaldı ancak 2000'e kadar ders vermeye devam etti.[5]

1984'te Science for Peace'i kurdu, başkan seçildi ve 1998'e kadar yönetimde kaldı.[5]

1954'te Anatol Rapoport, araştırmacılar Ludwig von Bertalanffy, Ralph Gerard ve Kenneth Boulding ile birlikte Society for General Systems Research'ü kurdu. 1965'te Genel Sistem Araştırmaları Derneği'nin başkanı oldu.

Anatol Rapoport Toronto'da zatürreden öldü. Eşi Gwen, kızı Anya ve oğulları Alexander ve Anthony'dir.

Çalışmaları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Rapoport, genel sistem teorisine, matematiksel biyolojiye ve sosyal etkileşimin matematiksel modellemesine ve bulaşmanın stokastik modellerine katkıda bulundu. Matematiksel uzmanlığını oyun teorisi, sosyal ağlar ve semantik çalışmalarında psikolojik kavrayışlarla birleştirdi.

Rapoport, bu anlayışları nükleer silahsızlanma ve uluslararası politika ile ilgilenen psikolojik çatışma çalışmalarıyla genişletti. Otobiyografisi; Kesinlikler ve Şüpheler: Bir Hayat Felsefesi, 2001'de yayınlandı. Onun mirasını ve düşüncesini kutlayan bu makale, bilim insanı ve kişi Anatol Rapoport'a farklı bir bakış sağlayan bilim insanları ve ailesinin görüşlerinin yanı sıra kariyerine genel bir bakış içerir.[4]

Filozof ve fizikçi Mario Bunge, Rapoport'u gerçek hayat problemlerine uygulanabilirliği, matematiği kullanması ve "bütüncül gevezelikten kaçınması" nedeniyle cana yakın bulduğu bir bilge olarak nitelendirdi.[6]

Oyun Teorisi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Rapoport, matematik, psikoloji, biyoloji, oyun teorisi, sosyal ağ analizi ve barış ve çatışma alanlarında çalışan çok yönlü bir zihne sahipti. Örneğin, sibernetik teorisini araştırarak asalaklık ve simbiyozun modellenmesine öncülük etti. Bu, çatışma ve işbirliği içinde ömür boyu sürecek çalışmaları için kavramsal bir temel oluşturdu.

Dövüşler, oyunlar, şiddet ve barış üzerine diğer pek çok iyi bilinen kitap da dahil, Rapoport 300'den fazla makalenin ve "İki Kişilik Oyun Teorisi" (1966) ve "N-Person Game Theory" (1970) kitabının yazarıydı. Savaş, diplomasi, poker veya pazarlık gibi ikiden fazla çatışan çıkarın olduğu durumları analiz etti. Çalışmaları onu, The Origins of Violence (1989) ve Peace, An Idea Whose Has Come (1993) kitapları da dahil olmak üzere barış araştırmalarına yöneltti.

1980'lerde, Robert Axelrod'un İşbirliğinin Evrimi'ne dayanan ve işbirliğinin evrim yoluyla ortaya çıkabileceği yolları daha iyi anlamak için tasarlanmış bir bilgisayar turnuvasını kazandı. Yarışmacılar, tutsak ikileminin yinelenen oyunlarını oynayabilecek programlar sunmak zorundaydı ve bunlar birbiriyle karşı karşıya getirildi. Rapoport'un girdisi, Kısasa Kısas, yalnızca dört satır kod içeriyordu. Program rakibi ile işbirliği yaparak açılıyor, daha sonra, tam olarak diğer tarafın önceki oyunda oynadığı gibi oynuyordu. Karşı taraf bir önceki oyunda kusurluysa program da kusurluydu ama sadece bir oyun için bu geçerliydi. Karşı taraf işbirliği yaparsa program işbirliğine devam ediyordu. Peace Magazine yazarı/editörü Metta Spencer'a göre bu program "diğer oyuncuyu bencil davranışlarından dolayı cezalandırdı ve onu işbirlikçi davranışlarından dolayı ödüllendirdi - ancak ceza yalnızca bencil davranış sürdüğü sürece sürdü. Bu, son derece etkili bir yaptırım oldu ve karşı tarafa işbirliğinin avantajlarını hızla gösterdi. Ayrıca ahlak felsefecilerini bunu gerçek yaşam etkileşimlerinde kullanmak için uygulanabilir bir ilke olarak önermeye yöneltti".

Çocukları, onun güçlü bir satranç oyuncusu olduğunu ancak kötü bir poker oyuncusu olduğunu, çünkü sözsüz olarak elini açık ettiğini söylediler.[3]

Yayınları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kitap

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • 1950, Bilim ve İnsanın Hedefleri, Harper & Bros., New York
  • 1953, Operasyonel Felsefe: Bilgi ve Eylemi Entegre Etmek, Harper & Bros., New York
  • 1960, Dövüşler, Oyunlar ve Tartışmalar, Michigan Üniversitesi Yayınları, Ann Arbor
  • 1965, Tutukluların İkilemi, Michigan Üniversitesi, Ann Arbor, MI. (ortak yazar; Albert M. Chammah)
  • 1966, İki Kişilik Oyun Teorisi: Temel Fikirler, Ann Arbor, MI, Michigan Üniversitesi Yayınları. (Dover Press, Mineola, NY, 1999 tarafından yeniden basılmıştır).
  • 1969, Strateji ve Vicdan, Shocken Books, New York, NY. (ilk olarak 1964'te yayınlandı)
  • 1970, N-Kişilik Oyun Teorisi. Kavramlar ve Uygulamalar, Michigan Üniversitesi, Ann Arbor, MI. (Dover Press, Mineola, NY, 2001 tarafından yeniden basılmıştır).
  • 1974, İnsan Yapımı Ortamda Çatışma, Harmondsworth, Penguin Books.
  • 1975, Semantik, Crowell.[7]
  • 1986, Genel Sistem Teorisi. Temel Kavramlar ve Uygulamalar, Abaküs, Tunbridge Wells.
  • 1989, Şiddetin Kökenleri: Çatışma Çalışmalarına Yaklaşımlar, Paragon House, New York.
  • 1989, Karar Teorisi ve Karar Davranışı, Kluwer Academic Publishers.
  • 1992, Barış: Zamanı Gelmiş Bir Fikir , Michigan Üniversitesi Yayınları, Ann Arbor, MI.
  • 2000, Kesinlikler ve Şüpheler: Bir Yaşam Felsefesi, Black Rose Books, Montreal, 2000. Otobiyografisi.
  • 2001, İnce Buzda Paten Yapmak, RDR Books, Oakland, CA.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Conceptions of World Order: Building Peace in the Third Millennium. Institute for Conflict Analysis and Resolution. 20 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2017. 
  2. ^ Alisa Ferguson, "Rapoport was Renowned Mathematical Psychologist, Peace Activist, University of Toronto Bulletin, February 20, 2007
  3. ^ a b Ron Csillag, "Anatol Rapoport, Academic 1911–2007." The Globe and Mail (Toronto), January 31, 2007, p. S7
  4. ^ a b Kopelman, Shirli (February 2020). "Tit for tat and beyond: the legendary work of Anatol Rapoport". Negotiation and Conflict Management Research. 13 (1): 60-84. doi:10.1111/ncmr.12172 Özgürce erişilebilir. hdl:2027.42/153763 Özgürce erişilebilir. 
  5. ^ a b "Rapoport, Anatol". University of Toronto Libraries. 26 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2022. 
  6. ^ Bunge, Mario (2016). Between Two Worlds: Memoirs of a Philosopher-Scientist. Springer Biographies. Berlin; New York: Springer-Verlag. s. 260. doi:10.1007/978-3-319-29251-9. ISBN 9783319292502. OCLC 950889848. 
  7. ^ This book about general semantics is similar to S.I. Hayakawa's Language in Thought and Action with more technical (mathematical and philosophical) material.

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Anatol Rapoport, 1911–2007 8 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. . anatolrapoport.net.
  • Barış için Bilim web sitesi 16 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. .
  • Barış için Bilim Tarihi 16 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. .
  • Anatol Rapoport Profili . isss.org.
  • Toronto Üniversitesi Arşiv ve Kayıt Yönetim Hizmetleri'nde 26 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. düzenlenen Anatol Rapoport arşiv kağıtları 16 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Otorite kontrolü Bunu Vikiveri'de düzenleyin
  • BIBSYS: 90051159
  • BNF: cb122809180 (data)
  • CiNii: DA00076931
  • DBLP: 88/4617
  • GND: 118598287
  • ISNI: 0000 0001 1453 0342
  • LCCN: n50053962
  • MGP: 6378
  • NDL: 00453703
  • NKC: jn20010602618
  • NLA: 35442398
  • NLI: 987007266795905171
  • NLK: KAC199701170
  • NSK: 000068439
  • NTA: 069132844
  • RERO: A013494860
  • SUDOC: 03163060X
  • Trove: 954335
  • VIAF: 98139915
  • WorldCat (LCCN): n50-053962
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Anatol_Rapoport&oldid=36239633" sayfasından alınmıştır
Kategoriler:
  • 20. yüzyılda Amerikalı Yahudiler
  • 20. yüzyıl psikologları
  • Michigan Üniversitesi öğretim üyeleri
  • Amerikalı Yahudi bilim insanları
  • Ukrayna Yahudisi asıllı Amerikalılar
  • Yahudi asıllı Ukraynalılar
  • Toronto Üniversitesi öğretim üyeleri
  • Amerikalı sistembilimciler
  • Oyun teorisyenleri
  • Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Sovyet göçmenler
  • Amerikalı vergi direnişçileri
  • 2007'de ölenler
  • 1911 doğumlular
Gizli kategoriler:
  • Bilgi alt kutulu maddeler
  • Türkçe Vikipedi ve Vikiveride resmi olmayan maddeler
  • Webarşiv şablonu wayback bağlantıları
  • BIBSYS tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • BNF tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • CINII tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • DBLP tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • GND tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • ISNI tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • LCCN tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • MGP tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • NDL tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • NKC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • NLA tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • NLI tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • NLK tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • NSK tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • NTA tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • RERO tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • SUDOC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • Trove tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • VIAF tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • WorldCat-LCCN tanımlayıcısı içeren Vikipedi maddeleri
  • İncelenmemiş çeviri içeren sayfalar
  • Sayfa en son 16.15, 22 Ekim 2025 tarihinde değiştirildi.
  • Metin Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş Lisansı altındadır ve ek koşullar uygulanabilir. Bu siteyi kullanarak Kullanım Şartlarını ve Gizlilik Politikasını kabul etmiş olursunuz.
    Vikipedi® (ve Wikipedia®) kâr amacı gütmeyen kuruluş olan Wikimedia Foundation, Inc. tescilli markasıdır.
  • Gizlilik politikası
  • Vikipedi hakkında
  • Sorumluluk reddi
  • Davranış Kuralları
  • Geliştiriciler
  • İstatistikler
  • Çerez politikası
  • Mobil görünüm
  • Wikimedia Foundation
  • Powered by MediaWiki
Anatol Rapoport
Konu ekle