Agustín de Iturbide
| Agustín de Iturbide | |
|---|---|
| |
| Primitivo Miranda tarafından Meksika İmparatoru olarak ölümünden sonra yapılan portre, 1865. | |
| Meksika İmparatoru | |
| Görev süresi 19 Mayıs 1822 - 19 Mart 1823 | |
| Yerine geldiği | Makam oluşturuldu |
| Yerine gelen | Makam kaldırıldı |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Agustín Cosme Damián de Iturbide y Arámburu 27 Eylül 1783 Valladolid, Yeni İspanya (günümüzde Morelia, Michoacán, Meksika) |
| Ölüm | 19 Temmuz 1824 (40 yaşında) Padilla, Tamaulipas, Meksika |
| Ölüm nedeni | İdam cezası |
| Vatandaşlığı |  Meksika
|
| Evlilik(ler) | Ana María Huarte (e. 1805)
|
| Çocuk(lar) | 10 |
| Ebeveyn(ler) | José Joaquín de Iturbide (babası) María Nicolasa de Iturbide (annesi) |
| Yaşadığı yer | Iturbide Sarayı |
| Dini | Katolik |
| İmzası | 
|
Agustín de Iturbide (İspanyolca telaffuz: [[[aɣusˈtin de ituɾˈbiðe]]]; 27 Eylül 1783 - 19 Temmuz 1824), tam adı Agustín Cosme Damián de Iturbide y Arámburu ve daha sonra Meksika İmparatoru I. Agustín olarak bilinen, İspanyol kraliyet ordusunda subaydı. Meksika Bağımsızlık Savaşı sırasında başlangıçta İspanyol kraliyetine karşı ayaklanan isyancı güçlerle savaştı, 1820'de taraf değiştirdi ve Iguala Planı altında eski kraliyetçiler ve uzun süredir isyancılardan oluşan bir koalisyona liderlik etti. Iturbide komutasındaki birleşik güçler, Eylül 1821'de Meksika'ya bağımsızlığını kazandırdı. Meksika'nın İspanya'dan ayrılmasını sağladıktan sonra Iturbide, 1821'de Meksika İmparatorluğu Naibi ilan edildi; bir yıl sonra İmparator ilan edildi ve 19 Mayıs 1822'den tahttan çekildiği 19 Mart 1823'e kadar hüküm sürdü. Mayıs 1823'te Avrupa'ya sürgüne gitti. Temmuz 1824'te Meksika'ya döndüğünde tutuklandı ve idam edildi.[1][2][3]
Ailesi ve ilk yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Agustín Cosme Damián de Iturbide y Arámburu,[4] 27 Eylül 1783'te o zamanki adıyla Valladolid'de, şimdiki adıyla Michoacán eyaletinin başkenti Morelia'da doğdu.[5] Katedralde Aziz Kosmas ve Damian isimleriyle vaftiz edildi.[6] Ailesinin beşinci çocuğu olarak dünyaya gelen Iturbide, hayatta kalan tek erkekti ve sonunda ailenin reisi oldu.[7] Iturbide'nin ailesi, Valladolid'in ayrıcalıklı toprak sahibi sınıfına mensuptu ve Apeo ve Guaracha'nın yanı sıra yakınlardaki Quirio'da da tarım arazilerine sahipti.[6]
Iturbide'nin babası Joaquín de Iturbide, Aragon Kralı II. Juan tarafından soyluluğu onaylanan Bask eşrafından bir aileden geliyordu. Atalarından biri olan Martín de Iturbide, 1430'larda Baztan'ın Yüksek Vadisi'nde Kraliyet Merinosu olarak atanmış ve daha sonra ailedeki birçok kişi 15. yüzyıldan itibaren Bask Ülkesi'nde siyasi veya idari görevlerde bulunmuştur. Joaquín küçük bir oğul olarak aile topraklarını miras alma hakkına sahip değildi, bu nedenle servetini orada yapmak üzere Yeni İspanya'ya göç etti.[7] Agustín'in babasının aristokrat ve İspanyol soyu şüphe götürmezken, annesinin soyu daha az netti.
Annesi Meksika'da doğmuş saf İspanyol kanına sahipti ve bu nedenle bir criolla idi.[6][7] Bazı kaynaklarda Michoacán'da yüksek rütbeli bir aileden geldiği belirtilmektedir.[8] İspanyol sömürge döneminde, askeri rütbe de dahil olmak üzere yükselmede ırksal kast önemliydi ve bir miktar yerli soyuna sahip olmak genellikle bir dezavantajdı.[9] Iturbide hayatı boyunca criollo (İspanyol kökenli yerli) olduğu konusunda ısrar etti.[10][11]
Agustín, Valladolid'deki Colegio de San Nicolás adlı Katolik papaz okulunda okudu, seçkin bir öğrenci olmasa da laik memurlar için programa kaydoldu. Daha sonra kısa bir süre ailesinin çiftliklerinden birinde gözetmen olarak çalıştı ve çok iyi bir binici olduğunu keşfetti.[1][5]
Iturbide 1805 yılında kraliyet ordusuna girdi ve taşra piyadesinin Valladolid alayında ikinci teğmen olarak görevlendirildi.[11][12] 1806 yılında teğmenliğe terfi etti.[7]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Vazquez-Gomez, Juana (1997). Dictionary of Mexican Rulers 1325–1997. Westport, Connecticut: Greenwood Publishing Group, Incorporated. ISBN 978-0-313-30049-3.
- ^ Kirkwood, Burton (2000). History of Mexico. Westport, Connecticut: Greenwood Publishing Group, Incorporated. ISBN 978-0-313-30351-7.
- ^ Ibañez, Alvaro (12 Şubat 2005). "Mexico en sus Banderas/Bandera del Imperio de Iturbide" (İspanyolca). Mexico City: Reforma. Notimex.
- ^ "Agustín de Iturbide (1783-1824)". 30 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2008.
- ^ a b Hamue-Medina, Rocio Elena. "Agustín Iturbide". 23 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2008.
- ^ a b c Rosainz Unda, Gorka. "Agustín de Iturbide, Libertador de México" (İspanyolca). Euskonews. 16 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2008.
- ^ a b c d "Casa Imperial - Don Agustín de Iturbide" (İspanyolca). 14 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2008.
- ^ "Agustín de Iturbide (1783–1824)" (İspanyolca). Mexico Desconocido. 3 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2008.
- ^ Carrera, Magali M. (2003). Imagining Identity in New Spain: Race, Lineage, and the Colonial Body in Portraiture and Casta Paintings (Joe R. and Teresa Lozano Long Series in Latin American and Latino Art and Culture). University of Texas Press. s. 12. ISBN 978-0-292-71245-4.
- ^ Raggett, Kari. "Iturbide, Agustin de". Historical Text Archive. 27 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi10 Kasım 2008.
- ^ a b Jim Tuck. "Augustin Iturbide". 21 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2008.
- ^ Enrique Krauze, Mexico: Biography of Power, 121
- 1824'te ölenler
- 1783 doğumlular
- Meksika imparatorları
- Meksikalı siyasetçiler
- Meksika monarşisi
- Naipler
- Meksika Bağımsızlık Savaşı'nda kişiler
- İspanyol asıllı Meksikalılar
- 19. yüzyıl askerî personeli
- Darbe ile devrilen hükümdarlar
- İdam edilmiş Meksikalılar
- İdam edilen hükümdarlar
- Bayrak tasarımcıları
- Bask asıllı Meksikalılar
- Meksikalı devrimciler
- Tahttan feragat eden hükümdarlar
- Yeni İspanya'da kişiler