Aelius Donatus

Aelius Donatus, Romalı gramerci ve retorik öğretmenidir. Hieronymus, Contra Rufinum eserinde (i.16) Donatus'un kendi eğitmeni olduğunu aktarmıştır.

Eserleri

Donatus çok sayıda ilmî eserin sahibidir. Bunların bir kısmı günümüze ulaşmıştır:

Oyun yazarı Terentius hakkında yazdığı tefsir, diğer tefsirlerden derlenmiş ve kısmen noksan bir tefsirdir. Tefsirin elimizdeki hali büyük ihtimalle orijinal hali değildir.
Vita Vergilii (Vergilius'un Yaşamı) adlı eserinin mukaddime ve giriş bölümleriyle beraber Suetonius'un kayıp Vitae (Yaşamlar) adlı eserinden temel aldığı düşünülüyor. Servius'un, Vergilius hakkında çok geniş çaplı bir tefsiri mevcuttur. Bu tefsirde Donatus'un Vergilius tefsirinden sık sık faydalanıldığı görüşü de vardır.
Ars Grammatica (Gramer Sanatı) adlı eserinin ve bilhassa eserdeki "sözün bölümleri" kısmının özgün olmadığı açıktır. Eser evvelki gramerciler Charisius ve Diomedes'in kullandığı kaynaklar üzerine inşa olmuştur. Bu eser Orta Çağ'da bir okul kitabı olarak büyük bir üne kavuşmuştu. Donatus bu eserle ilksel manada bir tez yazmıştır. 15. yüzyıl itibarıyla kitaplar basılmaya başlandıktan sonra bu küçük kitabın edisyonları ciddi sayılarda basılmıştır. Bu eser ayrıca blok baskı formatında basılmış yegane metinsel eserdir. Eser yalnızca sözün bölümlerinin yer aldığı Ars Minor ve genel dilbilgisinin yer aldığı Ars Maior biçimlerinde yer alır.

Donatus erken döneme matuf bir noktalama sistemini savunuyordu. Bu sistem sırasıyla kelime sonunda daha üst bölgelere konan ve sırasıyla daha uzun duraklamaları gösteren noktalardan oluşuyordu. Bunlar sırasıyla aşağı yukarı modern virgüle, iki noktaya ve noktaya denktir. Bu sistem 7. yüzyıl boyunca kullanımdaydı. Isidorus Hispalensis sonradan daha işlevsel bir sistemi kullanıma sokmuştur.

Donatus, bir oyunun üç ayrı bölümden oluştuğu sistemi icat etti: Protasis (giriş kısmı), epitasis (gövde) ve felaket.

Aelius Donatus ile Tiberius Claudius Donatus birbiriyle karıştırılmamalıdır. Tib. Cl. Donatus, Aelius Donatus'tan 50 sene sonra yaşamış, bir Aeneis tefsiri yazmıştır.^[1]

Kaynakça

^ Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Donatus, Aelius". Encyclopædia Britannica. 8 (11. bas.). Cambridge University Press. s. 411.

Konuyla ilgili yayınlar

Daintree, David. 1990. "The Virgil Commentary of Aelius Donatus: Black Hole or 'Éminence Grise'?" Greece & Rome 37.1: 65–79.
Demetriou, Chrysanthi. 2014. "Aelius Donatus and His Commentary on Terence’s Comedies." In The Oxford Handbook of Greek and Roman Comedy. Edited by Michael Fontaine and Adele C. Scafuro, 782–799. Oxford: Oxford Univ. Press.
Dutsch, Dorota M. 2008. Feminine Discourse in Roman Comedy. Oxford: Oxford Univ. Press.
Farrell, Joseph. 2016. "Ancient Commentaries on Theocritus’ Idylls and Virgil's Eclogues." In Classical Commentaries: Explorations in a Scholarly Genre. Edited by Christina F. Kraus and Christopher Stray, 397–418. Oxford: Oxford Univ. Press.
Ferri, Rolando. 2016. "An Ancient Grammarian's View of How the Spoken Language Works: Pragmalinguistic Observations in Donatus' Commentum Terentii." In The Latin of the Grammarians: Reflections about Language in the Roman World. Edited by Rolando Ferri and Anna Zago. Turnhout: Brepols Publishers.
Kragelund, Patrick. 2012. "Evidence for Performances of Republican Comedy in Fourth-century Rome." Classical Quarterly 62.1: 415–422.
Maltby, Robert. 2003. "The Role of Etymologies in Servius and Donatus." In Etymologia: Studies in Ancient Etymology. Proceedings of the Cambridge Conference on Ancient Etymology, 25-27 September 2000. Edited by Christos Nifadopoulos, 103–118. Münster, Germany: Nodus Publikationen.
McGill, Scott. 2014. "The Plagiarized Virgil in Donatus, Servius, and the Anthologia Latina." Harvard Studies in Classical Philology 107: 365–383.
Murgia, Charles E. 2004. "The Truth about Vergil's Commentators." In Romane Memento: Vergil in the Fourth Century. Edited by Roger Rees, 189–200. London: Duckworth.
Stok, F. 2012. "Commenting on Virgil, from Aelius Donatus to Servius." Dead Sea Discoveries 19.3: 464–484.

Dış bağlantılar

Vita Vergiliana, Aelius Donatus'un Vita Vergilii'si. (Latince.)
Suetonius: The Life of Virgil, Suetonius'un Vita Vergilii'si. Loeb çevirisiyle. (İngilizce.)
Virgil.org: Aelius Donatus' Life of Virgil translated into English by David Wilson-Okamura. Çeviri. Loeb çevirisinde bulunmayan bölümler de mevcut. (İngilizce.)
Latin texts of some of Aelius Donatus 28 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Ars Minor ve Ars Maior'u da içeren metin. (Latince.)
The commentary on Terence online 25 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Çevrimiçi Terentius tefsiri. (İngilizce.)
Corpus Grammaticorum Latinorum: complete texts and full bibliography. Latince eserler Corpus'u.
Commentum in Terentii Comoedias. Kongre Kütüphanesi'nin Rare Book and Special Collections Division6 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. adlı külliyatından Terentius komedyaları tefsiri. (İngilizce.)
Aelius Donatus - Ars Minor (çev. Ümit Duran) Aelius Donatus'un Ars Minor'unun Latince-İngilizce-Türkçe paralel çevirisi

[EB1911-1] Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Donatus, Aelius". Encyclopædia Britannica. 8 (11. bas.). Cambridge University Press. s. 411.

[1]