Adalet Cimcoz

Adalet Cimcoz
Doğum	25 Temmuz 1910  Kilitbahir
Ölüm	13 Mart 1970 (59 yaşında) İstanbul
Meslek	ÇEvirmen, seslendirmen, köşe yazarı, eleştirmen
Kardeşi	Ferdi Tayfur
Ödüller	Türk Dil Kurumu Çeviri Ödülü (1962)

Adalet Cimcoz (25 Temmuz 1910, Kilitbahir, Çanakkale – 13 Mart 1970, İstanbul), Türk dublaj ustası, mütercim, sanat eleştirmeni, dedikodu yazarı.

Almancadan yaptığı çeviriler, gazetelerde "Fitne Fücur" adıyla yazdığı dedikodu yazıları ile tanındı. Yerli filmlerde Türkân Şoray, Belgin Doruk, Muhterem Nur, Sezer Sezin, Fatma Girik ve Filiz Akın'ın seslendirmelerini yaptı. 1951'de kurduğu Maya Sanat Galerisi ile Türkiye'deki sanat galerine öncülük etti.

Yaşamı

1910 yılında Çanakkale'de doğdu. Babası topçu subayı Hüseyin (Tayfur) Bey, annesi Alman bir hanım olan Alice (Aliye) Hanım'dır. Ailenin Hayri ve Ferdi adlı iki oğlundan sonra üçüncü çocuğudur.

1912'de Balkan Savaşı'nın çıkması üzerine babası eşini ve üç çocuğunu savaşın şiddetinden korunmaları amacıyla Berlin'e gönderdi. Üç kardeş 1912 yılından 1924 yılına kadar anneleriyle Berlin'de kaldı ve ilk ve ortaokulları Berlin'de tamamladı. Cumhuriyetin ilanından sonra Türkiye'ye döndüler.

“ Adalet'in sesi neydi? Susup susmadığını, yok olup olmadığını ancak ne olduğunu kavramakla kestirebiliriz. Evet, çok yönlü bir sesi vardı Adalet Cimcoz'un. Türkân Şoray'ı da, Hülya Koçyiğit'i de, Belgin Doruk'u da dile getirirdi o. Radyoda sabundan, diş macunundan ya da kılık kıyafetten söz etti miydi bir "şey" söylerdi hepimize. Kulağımızı diker, sesi bir yandan zevkimizi okşarken, öte yandan da sözü söz ve öz olarak çın çın dolaşırdı beynimizin kıvrımlarında, incecik bir gonk gibi bir oraya, bir buraya vurur, bir kıpırtı, bir canlılık uyandırırdı kafamızda. Vurucu, kışkırtıcı bir uyarıcılığı vardı Adalet'in. Sizi gördü mü, bir bakışta sarıverir tepeden tırnağa görüntünüzü, şişmanladınız mı, zayıfladınız mı, elbiseniz yakıştı mı, yakışmadı mı, keyifli misiniz, keyifsiz mi, hemen anlar, hemen de dile getirirdi düşündüğünü; ufacık bir taş atardı size. ” — Azra Erhat, Yeni Ufuklar, Mayıs 1970

Adalet Hanım, 1930'lu yıllarda Toprak Mahsulleri Ofisi’nde tercüman olarak çalıştı. Dublaj sanatçısı olan ağabeyi Ferdi Tayfur vesilesiyle seslendirme yapmaya başladı. Seslendirdiği ilk film, ‘King Kong' idi. Yabancı filmlerde seslendirme yaparak başladığı dublaj sanatçılığını, 1950'deki Çete filminden itibaren yerli filmlerde seslendirme yaparak sürdürdü Türkân Şoray, Belgin Doruk, Muhterem Nur, Sezer Sezin, Fatma Girik ve Filiz Akın'ın seslendirmelerini yaptı.

1939'da avukat Mehmet Ali Cimcoz ile evlenerek Cimcoz soyadını aldı. I. Mahmut devri Osmanlı sadrazamlarından Topal Osman Paşa'nın ve Mora Sancak beylerinden İbrahim Paşa'nın torunu olan Mehmet Ali Cimcoz, sanata meraklı ve devrin sanatçıları ile yakından ilişkileri olan bir insandı. Adalet Cimcoz, eşi vesilesiyle sanata ilgi duymaya başladı sanat çevresini yakından tanıdı. Evlendikten sonra memurluğu bırakıp sadece sanatla ilgilendi.

Sabahattin Eyüboğlu ve Azra Erhat onu dergilere eleştirel yazmaya ve çeviriler yapmaya teşvik etti. Bertolt Brecht, Knut Hamsun, Georg Büchner, B. Traven, Lope de Vega, Franz Kafka, Max Frisch gibi yazarların kitaplarını Almancadan Türkçeye çevirdi. Kafka'dan Milena'ya Mektuplar çevirisiyle, 1962 Türk Dil Kurumu Çeviri Ödülü'nü aldı. Yeditepe, Varlık ve Yeni Ufuklar gibi edebiyat dergilerinde şiir, öykü ve kitap tanıtım yazıları yazdı.

1951'de Türkiye'nin ilk özel sanat galerisi Maya'yı Beyoğlu'nda kurdu. Galeri beş yıl boyunca yaşamayı başardı.

O yıllarda henüz oluşmakta olan İstanbul sosyetesinin görgüsüzlüğüyle, zevksizliğiyle ince ince alay eden yazılarını Hafta, Salon, Tasvir, Aydede gibi gazetelerde yayımlayan Adalet Cimcoz, Türkiye'de dedikodu yazarlığının öncüsü oldu. Köşesinin adı Fitne Fücûr'du.

Adalet Cimcoz, 13 Mart 1970'te kanser hastalığı nedeniyle İstanbul'da öldü.

Yazar Mine Söğüt, sahaf vitrinlerinden fotoğraflarını toparlayarak Adalet Cimcoz: Bir Yaşam Öyküsü Denemesi (2018) adlı kitabı yazmıştır.

Seslendirme yaptığı filmlerden bazıları

1. Hayatım Sana Feda (Türkân Şoray) - 1970
2. Aşk Mabudesi (Türkân Şoray) - 1969
3. Sonbahar Rüzgarları (Türkân Şoray) - 1969
4. Bana Derler Fosforlu (Türkân Şoray) - 1969
5. Hüzünlü Aşk (Filiz Akın) - 1969
6. Son Mektup (Filiz Akın) - 1969
7. Lekeli Melek (Filiz Akın) – 1969
8. Cilveli Kız (Filiz Akın) - 1969
9. Köroğlu (Fatma Girik) - 1968
10. Ağla Gözlerim (Türkân Şoray) - 1968
11. Artık Sevmeyeceğim (Türkân Şoray) - 1968
12. Kahvevi Güzeli (Türkân Şoray) - 1968
13. Kelepçeli Melek (Türkân Şoray) - 1967
14. Eli Maşalı (Türkân Şoray) - 1966
15. Düğün Gecesi (Türkân Şoray) - 1966
16. Serseri Aşık (Hülya Koçyiğit) - 1965
17. Fakir Bir Gencin Romanı (Filiz Akın) - 1965
18. Siyah Gözler (Türkân Şoray) - 1965
19. Hayatımın Kadını (Türkân Şoray) - 1965
20. Veda Busesi (Türkân Şoray) - 1965
21. Vahşi Gelin (Türkân Şoray) - 1965
22. Yılların Ardından (Türkân Şoray) - 1964
23. Aşka Susayanlar (Semra Sar) – 1964
24. Fıstık Gibi Maşallah (Türkân Şoray) - 1964
25. Öksüz Kız (Türkân Şoray) - 1964
26. Çalınan Aşk (Türkân Şoray) - 1963
27. Kırmızı Karanfiller (Türkân Şoray) - 1962
28. Otobüs Yolcuları (Türkân Şoray) - 1961
29. Melekler Şahidimdir (Türkân Şoray) - 1961
30. Aşk Rüzgarı (Türkân Şoray) - 1960
31. Sahildeki Kadın - 1954

Dış bağlantılar

• Hakkında biyografik bir yazı (Tempo dergisi)