Abdulali Bey Emircanov
| Abdulali bey Amirjanov Əbdüləli bəy Əmircanov | |
|---|---|
| |
| Görev süresi 6 Ekim, 1918 - 7 Aralık, 1918 | |
| Yerine geldiği | Camo Bey Hacınski |
| Yerine gelen | Mehdi bey Hacınski |
| Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Maliye Bakanı[1] | |
| Görev süresi 17 Haziran, 1918 - 6 Ekim, 1918 | |
| Yerine geldiği | Nesib Bey Yusufbeyli |
| Yerine gelen | Memmedhasan Hacınski |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1870 Şeki, Azerbaycan |
| Ölüm | 1948 İstanbul, Türkiye |
Abdulali Bey Emircanov Şirali bey oğlu, Maliye Bakanı, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Devlet Kontrolörü olarak görev yapan ve Azerbaycan Ulusal Konseyi ve daha sonra Azerbaycan Parlamentosu üyesi olan bir Azerbaycanlı devlet adamıydı.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Erken dönem ve eğitim
[değiştir | kaynağı değiştir]Abdulali Şirali bey oğlu Amircanoğlu 1874 yılında Şeki şehrinde dünyaya gelmiştir.[2]
1876–1883 yılları arasında Şeki şehir mektebinde okumuş, 1888'de Tiflis’teki Aleksandrovsk Öğretmenler Enstitüsü’nü bitirmiştir.[3]
Öğretmenlik ve maarifçilik faaliyetleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Eğitimini tamamladıktan sonra Amircanoğlu Şeki, Lenkeran ve Bakü’de öğretmen olarak çalışmıştır.[4] O, Teymur bey Bayramalibeyov ile birlikte çeşitli kültürel ve maarif çalışmalarının örgütlenmesiyle meşgul olmuştur.[5]
1900-1902 yıllarında Abdulali bey Bakü Hazine Dairesi’nde masa reisi olarak çalıştı. 1902-1905 yıllarında Lenkeran’da, 1905-1918 yıllarında ise Bakü’de vergi müfettişliği görevinde bulundu. 1906’da Lütfeli bey Behbudov ile birlikte “Nicat” Müslüman Kütüphanesini açtı.[5]
“Nəşri-maarif” cemiyetinin 24 Kasım 1906'da düzenlenen toplantısında teftiş komisyonu üyeliğine seçildi. 1907'de Bakü Şehir Duması'na üye oldu. Aynı zamanda Bakü Şehir İdaresi Okullar Komisyonu ve Bakü Ticaret Okulu Mütevelli Heyeti üyeliğinde bulundu. Abdulali bey ayrıca Bakü Müslüman Hayır Cemiyeti başkan yardımcısı olarak faaliyet göstermiştir.[3]
Siyasi faaliyetleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Rusya’da Şubat Devrimi’nden (1917) sonra Amircanoğlu siyasi süreçlere katılmış ve Bakü Müslüman Kamu Kurumları Geçici İcra Komitesi’ne üye seçilmiştir.
1918 Mart’ında Bakü’de gerçekleşen katliamı sırasında binlerce Azerbaycanlı’nın kurtarılmasında ve olayların önlenmesinde önemli rol oynamıştır. Bu hadiseler sırasında onun ağabeyi – Moskova Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunu, hukukçu Kasım bey Amircanoğlu Ermeniler tarafından öldürülmüştür.[6]
Amircanoğlu Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti’nin ikinci kabinesinde (1918, Haziran–Ekim) maliye naziri, daha sonra devlet denetçisi (1918, Ekim–Aralık) olmuştur. Ayrıca Azerbaycan Millî Şurası’nın kararıyla (1918, 19 Kasım) Parlamento’ya üye seçilmiştir. Parlamentoda Tarafsızlar grubuna dahil olmuş, maliye-bütçe ve sorgu komisyonlarında görev almıştır.[6]
1919’da dış ülkelerle ticaret ilişkileri kurmak amacıyla Bakü’de "Deyanet" şirketinin kuruluşuna katılmıştır. Aynı yılın Şubat ayında ise Hüsrev bey Sultanov, Behbud han Cavanşir ve Teymur bey Makinski ile birlikte görüş ayrılığı sebebiyle Müsavat ve Tarafsızlar fraksiyonu'ndan ayrılmıştır.
Mühacir hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]1920 Nisan'ında Azerbaycan'ın işgali sonrasında Amircanoğlu İstanbul’a göç etmiştir. 1927’de Abdulali bey Azerbaycan Milli Merkezi’nin kâtipliğine ve saymanlığına seçilmiştir. Bu dönemde “Türk Ocakları” örgütü Mehmet Emin Resulzade ve Hüsrev bey Sultanov ile birlikte Abdulali bey'e de aylık 75 lira tutarında maaş tahsis etmiştir. Ancak 1934'te Varşova'da düzenlenen kongrede Milli Merkez'den çıkarılmıştır.[7]
O, 1948 yılında İstanbul'da vefat etmiştir.[6]
.jpg)
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Azerbaycan Ulusal Konseyi
- Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Kabineleri (1918-1920)
- Azerbaycan Cumhuriyeti'nin Mevcut Kabinesi
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Ministry of Finance. History of the ministry". 11 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2011.
- ^ 1920-ci ilədək ali məktəblərdə oxumuş azərbaycanlılar. (Ensiklopedik soraq kitabı). II. Bakü: Təhsil nəşriyyatı. 2019. s. 455-463. Archived from the original on 27 Mayıs 2022. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2023.
- ^ a b Yaqublu 2018, s. 233.
- ^ "Əmircan ailəsi – İstiqlal uğrunda bir əsr". Teleqraf.com (Azerice). 22 Nisan 2019. 22 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2024.
- ^ a b Əhməd 2023, s. 150.
- ^ a b c Göyüşov 1993, s. 133.
- ^ Əhməd 2023, s. 151.
Bibliografi
[değiştir | kaynağı değiştir]- Yaqublu, Nəsiman (2018). Cümhuriyyət qurucuları (PDF) (Azerice). Bakı: Nurlar. s. 231. ISBN 978-9952-507-96-6. 11 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Mayıs 2024.
- Göyüşov, Altay (1997). Azərbaycanda ittihadçılıq. Bakı. s. 133.
- "Əbdüləli bəy Əmircanın mühacirət həyatı onun xatirə və məktublarında". Azərbaycan Tarixi Şəcərə Cəmiyyətinin Xəbərləri (11-ci buraxılış): 150-178. 2023. 15 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi15 Eylül 2024.