ATSOCAS

ATSOCAS (Air Traffic Services Outside Controlled Airspace); bazı ülkelerde kontrolsüz hava sahalarında verilen hava trafik hizmetlerini (ATS) tanımlamakta kullanılan bir kavram. ATSOCAS şu hizmetleri kapsar:^[1]

Basic Service
Traffic Service
Deconfliction Service
Procedural Service

Basic Service

Basic Service, uçuşların emniyetli ve verimli bir şekilde gerçekleşmesi için sağlanan bir hava trafik hizmetidir. Temel hizmet anlamına gelir. Basic service alan bir uçağa başlıca şu konularda bilgi ve tavsiye verilir:^[2]

Meteoroloji
Tesis ve kolaylıkların durumu
Meydan durumları
Genel hava aktiviteleri
Uçuş emniyetini etkileyebilecek diğer bilgiler

Basic service, bir pilota en fazla otonomi veren hizmettir.^[3] Basic service alan bir uçak komutanı diğer hava taşıtları ile tehlikeli yakınlaşmadan kaçınma konusunda "tamamen" sorumludur.^[2]

Procedural Service

Basic service'e ilaveten kontrolör yatay ve dikey düzlem ile zaman temelli direktifler vererek çakışmayı önleyici minimumların elde edilmesini sağlar. Ancak kontrolör sürveyans yapmadığı için,^[4] bilgi sahibi olmadığı (unknown) bir taşıt hakkında trafik ve çakışmayı önleme (deconfliction) bilgisi sağlayamaz.^[2] Procedural Service, kontrollü hava sahalarında bir kontrol hizmeti iken kontrolsüz hava sahalarında bir tavsiye hizmetidir.^[5]

Traffic Service

Basic service'e ilaveten kontrolör sürveyans temelli trafik bilgisi vererek pilotlara yardımcı olur. Kontrolör bazı durumlarda, sıralama amacıyla baş ve irtifâ bilgisi verebilir ancak çakışmayı önleme minimumlarını sağlamak zorunda değildir ve çakışmayı önlemek tamamen pilotun sorumluluğundadır.^[2]

Traffic service alan uçak baş ve irtifâ değişikliklerini kontrolöre bildirmek zorundadır.

Deconfliction Service

Basic service'e ilaveten kontrolör "sürveyans (gözlem) temelli" bilgileri kullanarak, çakışmayı önlemek veya sıraya koymak amacıyla, hava araçlarına baş (istikâmet) ve irtifâ verir. Ancak çakışmayı önleme sorumluluğu tamamen pilota aittir.^[2]

Deconfliction mimima

Deconfliction minima, "çakışmayı önleme minimumları" anlamına gelen bir havacılık kavramıdır. ATS birimlerinin bir kısmı bu hizmeti sağlar. ATS birimi hava araçlarını yatay ve dikey eksende yönlendirerek (baş ve irtifâ tavsiyesi vererek) hava araçları arasında aşağıdaki minimum mesafe ve yükseklik ayrımlarını sağlar:

5 NM yatay, 3000 ft dikey
3 NM yatay, 1000 ft dikey (diğer trafikler de aynı kontrolörden tavsiye alıyorsa. 500 ft. dikey [ilgili havacılık otoritelerinden onay gerekli])

Eğer herhangi bir pilot ATSU tavsiyelerine uymamayı tercih ederse çakışmayı önleme sorumluluğu tamamen kendisine aittir. Ayrıca kontrolörlerin iş yükü, cihaz hataları veya farkları ile beklenmeyen manevralar yapan bilinmeyen trafikler nedeniyle, mimimumların her zaman sağlanamayabileceği göz önünde bulundurulmalıdır.

	Birim	Basic Service	ALRS	Radar sürveyansı	Baş ve irtifâ direktifi	Deconfliction minima
Basic Service	ATC / AFISO	Evet	Evet	Hayır	Hayır	Hayır
Procedural Service	ATC	Evet	Evet	Hayır	Evet	Evet (sadece katılımcı trafiklerle)
Traffic Service	ATC	Evet	Evet	Evet	Evet (sıralama amacıyla)	Hayır (zorunda değil)
Deconfliction Service	ATC	Evet	Evet	Evet	Evet	Evet

Kaynakça

^ "Air Traffic Services Outside Controlled Airspace". 26 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2013.
^ ^a ^b ^c ^d ^e CAP 413 11 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., bölüm 1, sf 2
^ ATSOCAS 7 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Airspace & Safety Initiative (ASI)
^ A Reference Guide to UK Phraseology. Airspace and Safety Initiative. s 1.
^ Robson. s 85

Havacılık ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] "Air Traffic Services Outside Controlled Airspace". 26 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2013.

[CAP413-2] CAP 413 11 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., bölüm 1, sf 2

[3] ATSOCAS 7 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Airspace & Safety Initiative (ASI)

[4] A Reference Guide to UK Phraseology. Airspace and Safety Initiative. s 1.

[5] Robson. s 85

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

g t d Havacılık
Hava araçları	Askerî uçak • Balon • Cayrokopter • Hafif hava aracı • Helikopter • Paraşüt • Paramotor • Planör • Uçak • Yamaç paraşütü • Yelken kanat • Yolcu uçağı • Zeplin
Uçuş türleri ve safhaları	Alet uçuşu • Aerobasi • Bekleme • Gece uçuşu • Görerek uçuş • İniş • Kalkış • Kol uçuşu • Meydan turu • Rule • SFVR • Yaklaşma
Kurum ve kuruluşlar	IATA • ICAO • EASA • EUROCONTROL • JAA
Mürettebat	Hostes • Kaptan pilot • Kontrol pilotu • Loadmaster • Pilot • Seyrüseferci • Silah sistem subayı • Sorumlu pilot • Uçak komutanı • Uçuş öğretmeni • Uçuş teknisyeni
Lisans ve derecelendirmeler	ATPL • JAR-FCL • NR • Pilot lisansı • CPL • PPL
Havacılık tıbbı	Barotravma • Dekompresyon hastalığı • g kuvveti • Hipoksi/Anoksi • İrtifâ rahatsızlığı • Jet lag • Kinetozis • Uçuş muayenesi
Hava sahaları	Kontrollü • Kontrolsüz • ATZ • CTA • CTR • Uçuşa yasak bölge • FIR • Havayolu • MATZ • Sınıflar • TMA/TCA
Hizmetler ve birimler	ACC • AFIS • A/G radio • ALRS • AMS • ATAS • ATC • ATIS • ATS • ATSOCAS • FIS • LARS
Belge ve yayınlar	AIP • NOTAM • Uçuş planı • Uçuşa Elverişlilik Yönergesi
Sürat	CAS • EAS • IAS • Mach sayısı • RAS • TAS • V süratleri • GS
Yükseklik	AAL • AGL • AMSL • DA • Geçiş irtifası • Geçiş katmanı • Geçiş seviyesi • İrtifâ • Maximum elevation figure • Minimum Safe Altitude • Minimum Sector Altitude • Rakım • Uçuş seviyesi (FL)
Atmosfer	DA • ISA • PA • QFE • QNE • QNH
Seyrüsefer yardımcıları	ACAS/TCAS • ADF • DF • DME • EGPWS • GPS • IFF • ILS • NDB • Nirengi • Radar • RNAV • TACAN • Transponder • VDF • VOR
Hava tahmin ve raporları	Meteoroloji kodları • AIRMET • ATIS • METAR • SIGMET • SPECI • TAF • TREND • VOLMET
Acil durum ve kazalar	CFIT • Ditching • Mayday • Pan-pan • SOS • Tehlike sinyali • Zorunlu iniş
Kategori • Commons • Vikiproje