1860'lar
| Binyıllar: | 2. binyıl |
|---|---|
| Yüzyıllar: | |
| Onyıllar: | |
| Yıllar: |
1860'lar, 1 Ocak 1860 günü başlayıp 31 Aralık 1869 günü sona eren onyıldır.
Olaylar
1860
- Sezyum elementi keşfedildi.
- Çalışan bir içten yanmalı motor Jean Joseph Etienne Lenoir tarafından yapıldı.
- Fransa'da Ren Nehri üzerindeki Karlsruhe'de ilk uluslararası bilimsel konferans kimyagerler tarafından düzenlendi. Konferansta Avogadro Hipotezi kabul edildi.
- Abraham Lincoln ABD'nin 16. başkanı oldu.
- 22 Ekim - Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk gazetesi olan Tercüman-ı Ahval basıldı.
- 20 Aralık – Güney Karolina, ABD birliğinden ayrıldı.
1861
- Kuş olma sürecine girmiş yarı sürüngen yarı kuş dinozor fosili Archaeopteryx fosili bulundu.
- Talyum elementi keşfedildi.
- 29 Ocak – Kansas, ABD birliğine 34. eyalet olarak katıldı.
- 4 Şubat – ABD birliğinden ayrılan köleci eyaletler Montgomery, Alabama'da toplanarak Amerika Konfedere Devletleri birliğini kurdular. Jefferson Davis bu birliğin ilk başkanı oldu.
- 17 Mart – İtalya Krallığı ilan edildi.
- 12 Nisan – Amerikan İç Savaşı başladı.
1862
- Emily Dickinson Massachusetts eyaletindeki Amherst kentinde bulunan evine kapanarak, 24 yıl sonraki ölümüne değin bir daha dışarı çıkmadı ve ölümünden sonra kendisini üne kavuşturan 1.800 şiiri yazdı.
- 1 Ocak – ABD'de Özgürlük Bildirisi yayınlandı.
- 19 Haziran - ABD'de kölelik resmi olarak kaldırıldı.
1863
- 10 Ocak - Dünyanın ilk metro sistemi olan Londra Metrosu, Metropolitan hattı Paddington ile Farringdon arasında ilk kez hizmete girdi.
- 13 Ocak - Darülfünun, Kimyager Derviş Paşa'nın verdiği halka açık fizik dersi ile eğitim hayatına başladı.
- 1 Temmuz -3 Temmuz – ABD birliği ile Konfedere birlik arasında Gettysburg Savaşı
- 16 Eylül - Robert Koleji dört öğrenci ile eğitime başladı.
- Ziraat Bankası'nın kuruluşu
- Londra metrosu açıldı.
- Alman kimyager Adolf von Baeyer barbitürik asiti keşfetti
1864
- Nevada ABD birliğine 36. eyalet olarak girdi
- 7 Mart 1864, Ruslara yenilen ve Türkiye'ye gönderilmekte olan Adige Şapsığlara verilen süre doldu ve Şapsığ köyleri istisnasız Rus askerlerince ateşe verilip yakılmaya başlandı.
- 8 Ekim - Osmanlının yeni vilayet sistemine geçmesi Tuna Vilayeti'nin kurulması
- Çin'de Taiping Ayaklanması bastırıldı.
- 21 Mayıs - Çerkes Sürgünü
1865
- 15 Nisan - Andrew Johnson ABD'nin 17. başkanı oldu
- Amerikan İç Savaşı sona erdi
- Maxwell Denklemleri geliştirildi
- Möbius Şeridi
- Dolunay ilk kez semada görülmedi. (Şubat)
1866
- Prusya ve İtalya, Avusturya'ya saldırarak Yedi Hafta Savaşı'nı başlattılar
- 11 Mart - İlk özel Türkçe gazete olan Tercüman-ı Ahval yayınına son verdi.
- 7 Haziran - İzmir-Aydın arasında kurulan ilk demiryolu hattı açıldı
- 3 Temmuz – Sadowa Muharebesi (veya Königgrätz Muharebesi) ile Yedi Hafta Savaşı sona erdi. 23 Ağustos'ta Prag Antlaşması imzalandı.
- Avrupa ile Amerika arasındaki ilk başarılı telgraf kablosu atlantiğe Great Eastern gemisi tarafından döşendi.
- Rus yazar Dostoyevski'nin en büyük romanı kabul edilen Suç ve Ceza yayımlandı.
- Norveçli tiyatro yazarı Henrik İbsen'in Brand adlı eseri yayımlandı.
1867
- 30 Ocak - Mutsuhito Japonya'nın İmparatoru oldu.
- 17 Şubat - Süveyş Kanalı'ndan ilk gemi geçti.
- 1 Mart - Nebraska, ABD'ye 37. eyalet olarak katıldı.
- 30 Mart – Alaska, Rus Çarı II. Aleksandr tarafından ABD'ye 7.2 milyon dolara satıldı
- 1 Nisan - Singapur, Britanyalı kolonisi oldu.
- 29 Mayıs - Avusturya-Macaristan İmparatorluğu kuruldu.
- 1 Temmuz - Kanada Konfederasyonu kuruldu.
- 28 Ağustos – ABD Hawainin batısındaki Midway Adaları'nı topraklarına kattı
- 18 Ekim - ABD, Alaska'yı Rusya'dan alarak topraklarına kattı.
1868
- 18 Ocak - Japonya da İmparator Mutsuhito, Parlamenter monarşiyi ilan etti.
- 11 Haziran - "Hilal-i Ahmer Cemiyeti" adıyla Kızılay kuruldu
- 1 Ağustos - Alaska ABD tarafından Rus İmparatorluğu'ndan satın alındı.
- 18 Ağustos - Fransız astronom Pierre Jules César Janssen, helyum elementini keşfetti.
- 1 Eylül - Sultan Abdülaziz tarafından Galatasaray Lisesi kuruldu.
- 26 Ekim - İmparator Mutsuhito'nun talimatıyla Japonyada rönesans ve reform hareketleri kapsamında Avrupa'nın çeşitli ülkelerinden mimar, mühendis, fizikçi, matematikçi, doktor gibi çeşitli meslek dallarında uzmanlar getirtilerek Japon uzmanlara eğitim verilmeye başlandı.
- 28 Ekim - Thomas Edison geliştirdiği elektrikli bir oy kayıt makinasının patentini aldı.
- ? - Ahmed Süreyya Emin Bey dünyada ilk olarak seri atışlı bir sahra topu icat etti.
- Amerikalı mühendis George Westinghouse insan kası yerine sıkıştırılmış havayı kullanan havalı freni icat etti
- Helyum elementi keşfedildi
- İmparator Mutsuhitonun talimatıyla Japonya'nın başkenti Kyoto'dan Tokyo'ya taşındı.
1869
- 6 Mart – Rus kimyager Dimitriy İvanoviç Mendeleyev Elementlerin periyodik tablosunu yayınladı.
- 3 Ağustos - Büyük Samsun yangını meydana geldi. 125.000 m²'lik alan yangından birinci derecede etkilendi.
- 23 Aralık - İlk gülmece dergisi Diyojen yayımlandı.
Tarihi bilinmeyenler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Mısır'da Süveyş kanalı açıldı.
- İlk Çocuk dergisi "Mümeyyiz", aynı adı taşıyan gazetenin eki olarak yayınlanmaya başladı.
- Japon İmparatoru Mutsuhito çeşitli sanayi ve finans kuruluşlarıyla üniversitelerin gelişmesi için gerekli adımların atılmasını sağladı. Hiroşima, Tokyo ve Kyoto gibi büyük şehirlerde tersane, fabrika ve üniversiteler kuruldu.
- Japonya da ilk Gazete basıldı, Demiryolu ağı yapımına başlandı. İlk banka kuruldu ve Genel Nüfus sayımı yapıldı.
- Maarif Nezareti adı altında Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı kuruldu.
Doğumlar
1860
- 3 Ocak - Kato Takaaki, Japonya başbakanı (d. 1926)
- 29 Ocak - Anton Çehov, Rus yazar (ö. 1904)
- 25 Mayıs - James McKeen Cattell, Amerikalı bilim insanı (ö. 1944)
- 29 Mayıs - Isaac Albéniz, İspanyol besteci ve piyanist (ö. 1909)
- 8 Eylül - Albert von Le Coq, Alman arkeolog ve kâşif (ö. 1930)
- Frédéric Courtois, Fransız misyoner ve doğa bilimci (ö. 1928)
- Miralay Sadık Bey, Türk asker ve siyasetçi (ö. 1941)
1861
- 4 Ocak – Vahidettin, son Osmanlı padişahı (ö. 1926)
- 6 Ocak - Abbott Lawrence Rotch, Amerikalı meteorolog (ö. 1912)
- 10 Nisan – Edmund Allenby, Britanyalı mareşal (ö. 1936)
- 2 Kasım – Maurice Blondel, Fransız düşünür (ö. 1949)
- 29 Aralık – Necip Asım Yazıksız, Türk dilbilimci, tarihçi, siyasetçi (ö. 1935)
- Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler
- Corci Zeydan, Mısırlı Arap yazar (ö. 1914)
1862
- 24 Ocak - Edith Wharton, Amerikalı yazar ve moda tasarımcısı.
- 26 Temmuz - Vasil Kınçov, Bulgar siyasetçi ve bilim insanı.
- 22 Ağustos - Claude Debussy, Fransız besteci (ö. 1918)
- 11 Eylül - O. Henry, Amerikalı öykü yazarı (ö. 5 Haziran 1910)
- 9 Ekim - Fatma Aliye Hanım, Türk edebiyatının ilk kadın romancısı (ö. 1936)
- Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler
1863
- 1 Ocak - Pierre de Coubertin, Fransız Olimpiyat Oyunları kurucusu (ö. 1937)
- 19 Ocak - Werner Sombart, Alman iktisatçı ve sosyolog (ö. ?)
1954)
- ? - Hans Aanrud, Norveçli yazar (ö. 1953
- 8 Eylül - William Wymark Jacobs, İngiliz kısa hikâye yazarı (ö. 1943)
- 22 Eylül - Ferenc Herczeg, Macar oyun yazarı (ö. 1954)
1864 * 1 Ocak - Alfred Stieglitz, Amerikalı fotoğrafçı (ö. 1946)
- 15 Mayıs - Vilhelm Hammershøi, Danimarkalı ressam
- 30 Ekim - Theodor Wiegand, Alman arkeolog (ö. 1936)
- 14 Aralık - Frank Campeau, Amerikalı sinema oyuncusu (ö. 1943)
- Einar Benediktsson, İzlandalı şair ve avukat (ö. 1940)
- Salih Zeki, Osmanlı- Türk matematik bilgini (ö. 1921)
1865
- 17 Mart - Gabriel Narutowicz, seçilen ilk Polonya devlet başkanı (ö. 16 Aralık 1922)
- 13 Haziran - William Butler Yeats, İrlandalı şair, Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (ö. 1939)
- 24 Eylül - Mollie McConnell, Amerikalı sinema oyuncusu (ö. 1920)
- tarihi bilinmeyen
- Ali Haydar Efendi, Evkaf-ı Hümâyun nâzırı (ö. 1935)
1866
- 26 Nisan - Adelheid Steinmann, Alman politikacı ve kadın hakları aktivisti (ö. 1925)
- 10 Haziran - Arthur Castrén, Fin siyasetçi (ö. 1946)
- 10 Eylül - Jeppe Aakjær, Danimarkalı yazar (ö. 1930)
- 9 Ekim
- Philippe Berthelot, Fransız diplomat (ö. 1934)
- Emine Nazikeda, VI. Mehmed'in eşi (ö. 1941)
- 12 Kasım - Sun Yat-sen, modern Çin'in kurucusu, devrimci lider (ö. 12 Mart 1925)
1867 * 11 Ocak - Edward Bradford Titchener, İngiliz, psikolog (ö. 1927)
- 28 Haziran - Luigi Pirandello, İtalyan oyun yazarı ve romancı (ö. 1936)
- 28 Haziran - Lightner Witmer, Amerikalı psikolog (ö. 1956)
- 31 Temmuz - Axel Ohlin, İsveçli zoolog; Arktik ve Antarktika kaşifi (ö. 1903)
- 7 Eylül - J.P. Morgan Jr., Amerikalı bankacı, finans yöneticisi ve hayırsever (ö. 1943)
- 8 Eylül - Aleksandr Parvus, Alman aktivist (ö. 1924)
- 7 Kasım - Marie Curie Nobel Fizik Ödülü fizik'çi (ö.1934)
- 27 Aralık - Tevfik Fikret Türk şair ve yazar (ö. 1915)
- Hüseyin Suat Yalçın, Türk şair ve yazar (ö. 1942)
- Dürrizade Abdullah Beyefendi, Osmanlı Devleti şeyhülislamı (ö. 1923)
- Halit Ziya Uşaklıgil, Türk şair ve yazar (ö. 1945)
- Ken'an Rifâî, Türk mutasavvıf (ö. 1950)
1868 * 9 Ocak - Søren Sørensen, Danimarkalı biyokimyacı (ö. 1939)
- 19 Ocak - Gustav Meyrink, Alman yazar (ö. 1932)
- 1 Şubat - Ovannes Kaçaznuni, Ermeni siyasetçi ve Ermenistan'ın ilk başbakanı (ö. 1938)
- 4 Şubat - Constance Markievicz, İrlandalı devrimci ve yurtsever görüşe sahip süfrajet (ö. 1927)
- 28 Mart - Maksim Gorki, Rus yazar (ö. 1936)
- 10 Nisan - George Arliss, İngiliz aktör (ö. 1946)
- 6 Mayıs - Gaston Leroux, Fransız gazeteci, yazar (ö. 1927)
- 29 Mayıs - Abdülmecid Efendi, son Osmanlı halifesi (ö. 1944)
- 6 Eylül - Axel Hägerström, İsveçli filozof (ö. 1939)
- 8 Eylül - Zaven Der Yeğyayan, Türkiye Ermenileri'nin 79'uncu patriği (ö. 1947)
- 21 Eylül - Olga Knipper, Sovyet aktris (ö. 1959)
- 28 Ekim - James Brendan Connolly, Amerikalı atlet (ö. 1957)
- Abdullah Azmi Efendi, Osmanlı devlet adamı (ö. 1937)
- Ali Galip Pasiner, Türk asker (ö. 1939)
- Emin Ağa Borçalı, Borçalı Karapapak Türk Cumhuriyeti kurucusu (ö. 1937)
1869 * 22 Ocak - Grigori Yefimoviç Rasputin, Rus mistik (ö. 1916)
- 14 Mart - Algernon Blackwood, İngiliz yazar (ö. 1951)
- 16 Mayıs - Albert Cuny, Fransız dilbilimci (ö. 1947)
- 27 Haziran - Emma Goldman, anarko-komünist yazar (ö. 1940)
- 4 Eylül - Karl Seitz, Avusturyalı siyasetçi ve devlet adamı (ö. 1950)
- 9 Eylül - Abdullah Cevdet, Jön Türkler hareketinin önderlerinden, düşünür (ö. 1932)
- 24 Eylül - Zuko Džumhur, Bosnalı yazar, ressam ve karikatürcü (ö. 1990)
- 2 Ekim - Mohandas Karamçand Gandi Hindistan ve Hindistan Bağımsızlık Hareketi'nin siyasi ve ruhani lideri
- 22 Kasım - André Gide, Fransız yazar (ö. 1951)
- 31 Aralık - Henri Matisse, Fransız ressam (ö. 1954)
- Rakım Elkutlu, Klasik Türk mûsıkisi bestekârı (ö. 1948)
- Ahmet Ağaoğlu, yazar ve siyasetçi (ö. 1939)
- Mehmet Emin Kalmuk (ö. 20 Mart 1954), hendese (Geometri) muallimi, telgraf ve telefon müderrisi (Medrese hocası)
Ölümler
1860
- 29 Haziran - Thomas Addison, İngiliz hekim (d. 1793)
- 21 Eylül - Arthur Schopenhauer, Alman filozof ve düşünür (d. 1788)
1861
- 2 Ocak – Prusya kralı IV. Friedrich Wilhelm öldü, yerine I. Wilhelm geçti.
- 2 Haziran – Mehmet İskender Paşa
- 25 Haziran – Abdülmecid, 31. Osmanlı padişahı
- 14 Aralık - Albert, Kraliçe Victoria'nın eşi
1862
- 10 Ocak - Samuel Colt, Amerikalı kâşif ve sanayici.
- 24 Temmuz - Martin Van Buren, 8. ABD başkanı (d. 5 Aralık 1782)
- 7 Kasım - Bahadır Şah II, Son Babür hükümdarı, şair, müzisyen ve hattat (d. 1775)
1863
- 9 Haziran - Dost Muhammed Han, Afganistan hükümdarı (1826-1863) ve Barakzay hanedanının kurucusu (d. 1793).
- 13 Ağustos - Eugène Delacroix, Fransız ressam (d. 26 Nisan 1798)
- 17 Eylül - Alfred de Vigny, Fransız şair, oyun ve roman yazarı
- 21 Aralık - Giuseppe Gioacchino Belli, Romalı şair
1864
- 8 Aralık - George Boole, İngiliz matematikçi ve filozof.
1865
- 15 Nisan – Abraham Lincoln ABD başkanı suikast sonucu öldürüldü (d. 1809)
- 30 Nisan - Robert FitzRoy İngiliz meteorolog ve denizci (d. 1805)
- 12 Kasım - Elizabeth Gaskell, İngiliz romancı (d. 29 Eylül 1810)
1866
- 15 Ocak - Massimo d'Azeglio
- 31 Mart - Louis Meijer, Hollandalı sanatçı (d. 1809)
- 5 Nisan - Thomas Hodgkin
- 21 Nisan - Jane Welsh Carlyle
- 26 Nisan - Hermann Goldschmidt
- 7 Haziran - Şef Seattle
- 20 Temmuz - Bernhard Riemann
- 11 Ağustos - Philippe Buchez
- 26 Ağustos - Joseph Weydemeyer
- 26 Eylül - Carl Jonas Love Almqvist
- 25 Eylül/7 Ekim - Aleksandr Filippoviç Kaşevarov
- 18 Ekim - Manuel Bulnes
- ?? Kasım - Sabah II Al-Sabah
- 19 Kasım - Francesco Della Suda
- 18 Aralık - Salomon Rafael Kamondo
- 31 Aralık - Ateş Mehmet Paşa
1867
- 14 Ocak - Jean Auguste Dominique Ingres, Fransız ressam (d. 1780)
- 25 Ağustos - Michael Faraday, İngiliz fizikçi (d. 1791)
- 31 Ağustos - Charles Baudelaire, Fransız şair (d. 1821)
- 13 Kasım - Adolphe Napoléon Didron, Fransız sanat tarihçisi ve arkeolog (d. 1806)
- ? - İsmail Selim Paşa, Yunan asıllı Mısırlı general ve siyasetçi (d. y. 1809)
1868
- 11 Şubat - Léon Foucault, Fransız fizikçi (d. 1819).
- 13 Kasım - Gioacchino Rossini, İtalyan besteci (d. 1792)
1869
- 28 Şubat - Alphonse de Lamartine (Alphonse-Marie-Louis de Prat de Lamartine), Fransız yazar, şair ve politikacı (d. 1790).
- 31 Mart - Allan Kardec, Fransız yazar, Deneysel Spiritüalizm'in kurucusu (d. 1804).
- 1 Mayıs - (Prens) Aleksandr Menşikov, Kırım Savaşı'nın ilk iki yılında Rus kuvvetlerinin komutanı (d. 1787).
- 16 Eylül - Thomas Graham, İskoç kimyacı (d. 1805).
- 8 Ekim - Franklin Pierce, 14. Amerika Birleşik Devletleri başkanı (d. 1804).
- 26 Aralık - Jean Louis Marie Poiseuille, Fransız doktor.
Öldüğü ay ve gün bilinmeyenler
- Barutçubaşı Hovannes Bey Dadyan, Osmanlı döneminde yaşamış Ermeni asıllı mühendis ve müteşebbis (d. 1799).