Şeyl

Şeyl (İngilizce shale) silt ve kil boyutlu ince çökel öğelerinin birleşmesinden oluşan ve çamur taşı da denen bir tortul kayaç türü.

Özellikleri

Şeyl parçaları, Cozy Dell Fm

Mineraloji

Şeyl mineralojik açıdan kil boyutlu malzemelerin büyük bir birliğini sergiler. İç yapının kahir ekseriyeti illit, smektit ve kaolenit gibi kil minerallerinden oluşmakla beraber ufak boyutlu kuvars, çört ve feldspat gibi diğer mineral gruplarını de içermektedir.

Fiziksel ve kimyasal özellikler

Bu çökel kayası çok önemli ve ayırt edici özelliklere sahiptir. Bu özellikler tanecik boyutu, tanelerin paketlenmesi ve çevresel etkiler sonucu oluşan çökel yapıları olarak sıralanabilir. Fiziksel özelliklerin yanı sıra kimyasal olarak da şeylin önemli bir yeri vardır, zira şeyl büyük organik madde kalıntısı yönünden bir hayli zengindir. Bu fiziksel ve kimyasal özellikler ciddi şekilde petrolojik özellikleri etkilemektedir. Ayrıca şeyl ince tabakalanma yani laminasyon gösterir ve tabakalanma düzlemine paralel olarak yaprak yaprak ayrılır.

Petroloji

Şeylin petrolojisi dikkate değer izler taşır. Fiziksel ve kimyasal özellikler olan tane ve tanelerin paketlenmesi gözeneklilik ve geçirimlilik gibi petrolojik özellikleri denetlemektedir. Taneler arası boşluk sahibi olan şeyl gözenekliyken yani taneleri arasında geniş boşluklar onu gözenekli bir yapıya sokarken bu sayede şeyl tanecikleri arasında akışkanlar barındırabilme şansına sahip olur. Geçirgenlikse yine tane boyutu, bu tanelerin paketlenmesi ve yapısal çatlaklar üzerine şekillenir. Boşluklar arası bağlantı da çatlak ve kırıklarla sağlanır ve akışkanlar taneler arası boşluktan dışarı hareket edebilir. Şeyller ise çok düşük geçirimlilik özelliğine sahiptir.

Petrollü şeyl ve laminasyon izleri

Ekonomi

Şeyl kayası yapı, imalat ve enerji sektörleri için mühim bir değer taşımaktadır. Eski çağlardan bu yana kil pek çok alanda kullanılmış ve uygarlık içinde önemli bir yer tutmuştur. Tuğla, briket, çimento yapımı üzerinden inşaat ve seramik, çanak çömlek ve diğer sınai malzemelerin yapımı üzerindense imalat sanayine kaynaklık eder. Petrollü şeyl gibi bünyesinde kerojen barındıran konvansiyonel kaynaklarsa enerji sektöründeki alternatifi yaratır, ancak çıkarması pahalı olduğundan ve işlenme sürecinde ciddi oranda atık ürün çıkardığından hala kullanışlı bir alternatif olamamıştır. Petrollü şeylin çıkarılması için yatay sondaj yahut hidrolik çatlatma yöntemi kullanılmaktadır, bu iki yöntem de yukarıda ifade edildiği gibi özel ve pahalı yöntemlerdir.