Şah Cihan
| Şah Cihan | |||||
|---|---|---|---|---|---|
.jpg) | |||||
 5. Babür İmparatoru | |||||
| Hüküm süresi | 8 Kasım 1627 - 31 Temmuz 1658 | ||||
| Önce gelen | Cihangir | ||||
| Sonra gelen | Evrengzib | ||||
| Doğum | 5 Ocak 1592 Lahor | ||||
| Ölüm | 22 Ocak 1666 (74 yaşında) Agra | ||||
| Eş(ler)i | Mümtaz Mahal Akbarabadi Mahal Kandahari Mahal | ||||
| Çocuk(lar)ı | Cihanara Begüm Dara Şükuh Şah Şüca Ruşanara Begüm Evrengzib Murad Bahş Gauhara Begüm | ||||
| |||||
| Hanedan | Timurlu hanedanı | ||||
| Babası | Cihangir | ||||
| Annesi | Tac Bibi Belkıs Makani | ||||
| Dini | İslam | ||||
Şah Cihan veya Ebû'l Muzaffer Şehâbeddin Muhammed Sâhib-kıran (Farsça: شاه جهان, 5 Ocak 1592 - 22 Ocak 1666), eşi Mümtaz Mahal uğruna Tac Mahal'i yaptırmasıyla tanınan ve Hindistan'da kurulmuş olan Babür İmparatorluğu'nu 1627-1658 yılları arasında yönetmiş olan beşinci Babür hükümdardır.
Yaşam öyküsü
[değiştir | kaynağı değiştir]
Doğum adı Hürrem olan Şah Cihan atası ve hanedanın kurucusu Babür Şah tarafından Timur'un, anne tarafından ise Cuci Han kanalı ile Cengiz Han'ın torunudur. Yıllarca mirasçılarından olduğu Timur İmparatorluğu'nu yeniden kurmaya çalışmış, Maveraünnehir'e defalarca seferler düzenlemiştir. Büyük atası Timur'un hayallerinin kenti Semerkant'ı üç kez geri almış, ancak kaybetmiştir. Hindistan'a sefer düzenlemiş, selefleri tarafından ise Hindistan'ın çoğu ele geçirilmiştir.
Eşi Mümtaz Mahal ve anıt mezar Tac Mahal
[değiştir | kaynağı değiştir]Şah Cihan daha ziyade efsanevi aşkı ile tanınır. Eşi Ercüment Banu'nun babası, hem krallığın en soylularından biri hem de Şah Cihan'ın üvey annesi Nur Cihan'ın kardeşi idi. Mümtaz Mahal aslında Şah Cihan'ın üçüncü ama en sevdiği eşidir. Mümtaz Mahal on dördüncü kızları Gauhara Begüm'ü doğururken 1631 yılında ölmüştür. Bunun üzerine Şah Cihan, Agra kentinde Tac Mahal adlı efsanevi anıt mezarı yaptırmıştır. Mimari eserlerde atalarının tercih ettiği sarı kum taşı yerine Şah Cihan, tutkulu bir şekilde beyaz mermer kullanmıştır. 1632'de inşasına başlanan eser, 20 yıl sonra 1652'de tamamlanmıştır.[1] Bu eşsiz yapıyı meydana getirenler; Mimar Sinan'ın öğrencilerinden, İsa Mehmet Çelebi ve ona yardım etmek üzere Agra'ya davet edilmiş Semerkantlı Mehmet Şerif'tir. Kubbenin yapımından sorumlu kişi yine Mimar Sinan'ın talebelerinden İsmail Çelebi'dir. Duvarlardaki mermere oyularak yazılanlar İstanbul'dan hattat Settar Efendi'nin hüneridir.
Kültür ve sanata desteği
[değiştir | kaynağı değiştir]Şah Cihan atalarından kalan birçok sıkıntı ile yüz yüze kalmış, iç isyanlar ve hanedanlıktaki çekişmelerle mücadele etmiştir. Ancak Babür ve Timurlu kültürü açısından tartışmasız bir altın çağın yaşanmasını sağlamıştır. Döneminde birçok şair ve minyatür sanatçısına destek vermiş, Hint minyatür sanatının da Babür ekolünün inşaasını sağlamıştır. Ancak hiç kuşkusuz en büyük desteği, tutkunu olduğu mimari çalışmalara vermiştir. Ülkenin bir başından bir başına kaleler, türbeler, saraylar, camiler ve medreseler yaptırmıştır. Şahcihanabad yani bugünkü Delhi kenti de bu hükümdar tarafından kurulmuştur.
Son dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Ancak hanedan içindeki iktidar mücadelesi, onun hayattayken tahttan indirilmesine neden olmuştur. Tac Mahal'in tamamlanmasından çok kısa bir zaman sonra, akli dengesini kaybettiği gerekçesi ile oğlu Alemgir tarafından tahttan indirilerek Agra Kalesi'nde oda hapsine mahkûm edilmiştir. Rivayete göre kalan günlerini burada, küçük bir camdan Tac Mahal'i izleyerek geçirmiştir.
Ölümünün ardından oğlu Evrengzib tarafından Tac Mahal'e, hayatının aşkı Mümtaz Mahal'in yanına defnedilmiştir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Islamic architecture, Islamic Arts and Architecture Organization". 17 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2010.
| İmparatorlar | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Yönetim |
| ||||||||
| Çatışmalar |
| ||||||||
| Mimari |
| ||||||||
| Ayrıca bakınız | |||||||||
| Ardıl devletler | |||||||||
