İnsan boyu
İnsan boyu, bir insanın boy uzunluğudur. Boyun etkisinde, genetik ve çevre arasındaki net ilişki karmaşık ve belirsizdir. İnsan boyundaki farklılıkların %60−80 oranında kalıtsal olduğu, çeşitli ikiz çalışmalarıyla[1] (İkizleri ele alarak yapılan genetik araştırmalar) doğrulanmış ve Mendelci-biyometrikçi tartışmadan bu yana poligenik olarak kabul edilmiştir. 180.000'den fazla birey üzerinde yapılan bir genom çapında ilişkilendirme (GWA) çalışması, yetişkin insan boyuyla ilişkili minimum 180 lokusta olmak üzere, yüzlerce genetik varyantı belirlemiştir.[2] Daha sonra birey sayısı 253.288'e çıkarılmış ve belirlenen genetik varyant sayısı 423 genetik lokusta 697'ye ulaşmıştır.[3] Boy, diğer fenotip özelliklerde olduğu gibi, genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu ile belirlenir. Ebeveynlerin boylarına dayalı olarak bir çocuğun boyu, ortalamaya doğru regresyona tabidir. Buna göre son derece uzun veya kısa ebeveynlerin uzun veya kısa çocukları olacaktır, ancak çocukları muhtemelen ortalama boya ebeveynlerinden daha fazla yakın olacaktır.[4]
Nihai yetişkin uzunluğu 15-20 yaşlarında ulaşılır. Kadınlar 15-17 yaşları arasında ve erkekler 18-21 yaşları arasında tam uzunluklarına erişirler. Kadınlar ortalama olarak erkeklerden 12–15 cm daha kısadırlar. Anormal uzunluklar ise genellikle devlik veya cücelik sonucu oluşurlar.[5]
Modern tarihin en uzun insanı 272 cm ile Robert Pershing Wadlow (1918-1940) olup günümüzde yaşayan uzun insan ise 251 cm ile Sultan Kösen'dir. En uzun kadın ise 242 cm ile Zeng Jinlian'dır. En kısa insanı ise 54.6 cm ile Chandra Bahadur Dangi'dir.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Lai, Chao-Qiang (11 Aralık 2006). "How much of human height is genetic and how much is due to nutrition?". Scientific American. 23 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi18 Ağustos 2024.
- ^ Lango Allen H, ve diğerleri. (2010). "Hundreds of variants clustered in genomic loci and biological pathways affect human height". Nature. 467 (7317): 832-838. Bibcode:2010Natur.467..832L. doi:10.1038/nature09410. PMC 2955183
. PMID 20881960.
- ^ Wood AR, ve diğerleri. (2014). "Defining the role of common variation in the genomic and biological architecture of adult human height". Nature Genetics. 46 (11): 1173-1186. doi:10.1038/ng.3097. PMC 4250049 . PMID 25282103.
- ^ Human height (İngilizce), 5 Ağustos 2024, 17 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi18 Ağustos 2024
- ^ Ganong, William F. (2001) Review of Medical Physiology, Lange Medical, pp. 392–397, ISBN 0071605673.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- fao.org4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Body Weights and Heights by Countries (given in percentiles)
