Âmin
Âmin (Asurca: ܐܵܡܹܝܢ, İbranice: אָמֵן, Yunanca: ἀμήν; Arapça: آمين); Yahudiler, Hristiyanlar ve Müslümanlar tarafından anlaşma, onaylama veya istek belirtmek için bazı ibadet ve duaların sonunda kullanılan bir deyimdir.[1] Türkçe Hristiyan kaynaklarda amin,[2] Yahudi kaynaklarda ise amen[3] olarak kullanılır.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]
Amin Sâmî kökenli,[1] "emin, sağlam, sabit" gibi anlamlara gelen ve "güvenilir (kişi)" anlamındaki emin sözcüğü ile de akraba olan bir sözcüktür.[1] Yunanca Eski Ahit'te genellikle "öyle olsun"[4] anlamında kullanılırken İngilizce Kitab-ı Mukaddes'te "kesinlikle, gerçekten de"[5] anlamında kullanılır.[1] Türkçeye Arapçadan geçmiş "öyle olsun, Allah kabul etsin" gibi anlamlarda kullanılmıştır.[6]
Bazı din felsefeci (teozofist)leri, Afrika kökenli tarih teorisyenleri ve sezgici (gnostik) ler arasında yaygın olan görüş, sözcüğün "tanrıların kralı" olarak bilinen Antik Mısır tanrısı Amon'un (Amen) adından geldiğidir.[7][8][9] Ancak İbranicede Amen 'alef (א)' ile başlarken eski Mısır dilinde Amon 'yodh' harfi ile başlar (Yamen şeklinde).[10]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Amin, karısı Mut ve oğulları Khensu Theban kabilesinin kutsal insanlarıydı. Isa'dan önce 1550-1070 yıllarında Thebesin Mısırın başkenti olduğu dönemde Amon (ya da Amin)'un önemi Mısırda gittikçe arttı ve sonunda Amin, Adı dini törenlerde yüksek sesle söylenen Mısırın baş Tanrısı veya “ tanrıların kralı” oldu. İsmi de Âmin Ra ya da Amon Ra olarak değişti. Yahudilerin o bölgede köle olarak yaşadığı[11] ve 400 yıl sürdüğü tahmin edilen dönemde Âmin kelimesinin önce İbrani diline, oradan da Hristiyanların ve Müslümanların diline girmiş olduğu düşünülmektedir.[12] Kelime Kur'anda yer almaz ve İslama girişinin Muhammed'in ölümünden 2-3 asır sonra yazılmış olan hadis kitapları ile gerçekleştiği ifade edilmektedir.[13]
Kitâb-ı Mukaddes'teki en eski kullanımlarında sözcük "başka bir konuşmacının sözlerini onaylamak, aynı fikirde olduğunu belirtmek" için kullanılıyordu.[1] Resmî yeminlerde[14] vurgulamak amacıyla bazen tekrarlanıyordu.
Kitâb-ı Mukaddes'te İsa'nın sıfatı olarak kullanılmasının yanı sıra[15] İncillerdeki resmî ifadelerinin girişlerinde kullanılan tekli veya çoklu formdaki âminlerin, Yahudilikteki kullanımıyla hiçbir paralelliği yoktu. Bu öncül âminler, sonrasında İsa tarafından söylenecek ifadelerin doğru ve kesin olduğunu bildiriyordu.[1] Bu türdeki âminler Sinoptik İncillerde (Matta, Markos ve Luka) 52 defa, Yuhanna İncili'nde 25 defa geçer.
Yahudilerde duadan sonra âmin deme geleneği antik çağlardan kalmadır.[1] Yahudilikte, tapınakta cemaat tarafından; doksoloji (tanrıyı övücü sözler söyleme) sonunda veya din adamının ettiği bir duanın ardından âmin denmesine MÖ 4. yüzyılda dahi rastlanır.[1] Âmin kavramının bu ayinsel kullanımı sonradan Hristiyanlığa geçmiştir. Iustinus'in (MS 2. yüzyıl) belirttiğine göre âminin kullanımına Efkaristiya ayininde başlandı ve zamanla vaftiz töreninde de kullanılmaya başlandı.[1]
Âminin şükürden veya duadan sonra (içten veya sesli olarak) söylenilmesi geleneği, sözcüğün bir konuşmadan sonra söylenenleri onaylamak amacıyla kullanılışından türemiştir.[1] Bu şekildeki kullanımı Zebur'da ve Yeni Ahit'te oldukça yaygındır.
Hristiyanlıkta tüm dualar âmin ile bitirilir. Hristiyan ilahilerinin popülaritesinin artmasının, bu anlamdaki âminin yaygınlaşmasında etkisi olmuştur.[1]
İslam'da âminin kullanımı nispeten daha az olmakla birlikte, Fatiha Suresi her okunduğunda âmin ile bitirilir.[1] Ebu Hureyre'den aktarılan bir hadise göre Muhammed "İmam âmin dedikten sonra siz de âmin deyin; çünkü bir kimse meleklerle aynı anda âmin derse, tüm geçmiş günahları affedilir," demiştir.[16]
Dış okumalar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Amin, Amen, Emin söylemleri 11 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e f g h i j k l "amen (prayer)." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc. 18 Mart 2012
- ^ "amin." 21 Ağustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. İncil sözlüğü. Erişim: 1 Ocak 2012.
- ^ Yahudilikte temel kavramlar: İman ilkeleri - 3 26 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Şalom Gazetesi. 31 Ocak 2007. Erişim: 14 Ocak 2012.
- ^ (İngilizce) so be it
- ^ (İngilizce) verily, truly
- ^ "âmin." Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu. Erişim: 29 Aralık 2011
- ^ COLLATION OF THEOSOPHICAL GLOSSARIES 15 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim: 1 Ocak 2012.
- ^ The Origin of the Word Amen, Ed. by Issa & Faraji, Amen Ra Theological Seminary Press.
- ^ Assembly of Yahweh, Cascade (an Assembly of True Israel, of the Diaspora) Words and Definitions critical to the correct understanding of the Scriptures and Christianity. 26 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim: 1 Ocak 2012
- ^ Erman, Adolf &Grapow, Hermann: Wörterbuch der Aegyptischen Sprache., Im Auftrage der Deutschen Akademien, Berlin: Akademie Verlag (1971), sf.85
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2013.
- ^ (İngilizce) solemn oaths
- ^ "Vahiy 3: 14-15". bursakilisesi.com. 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.
- ^ Ta'meen (Saying Amen) in the Salah 24 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Al-Mawrid. Erişim: 29 Aralık 2011. (Müslim, No: 410)